به گزارش خبرگزاری مهر، برنامه آفاق با موضوع مقتل نگاری و پیشینه آن و با حضور پرویز عباسی داکانی شاعر، پژوهشگر و مدرس دانشگاه، دکتر احمد تمیم داری ادیب، زبان‌شناس و فارسی‌پژوه ایرانی و استاد تمام ادبیات و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و دکتر حامی کارگر استاد دانشگاه روانه آنتن شد.
دکتر احمد تمیم داری ادیب، زبان‌شناس و فارسی‌پژوه ایرانی و استاد تمام ادبیات و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی به تک نگاری یا مقتل خوانی اشاره کرد و اظهار داشت: تک نگاری ترجمه مونوگرافی در جهان فرنگ است. تک نگاری به این معنا است که نویسنده ای درباره یک کتاب یا شخصیتی آنچه در ذهن و زبان خودش است را یادداشت می کند و خیلی به مراجع و ماخذ مراجعه نمی کند.
وی به مقتل نگاری اشاره کرد و گفت: مقتل نگاری سابقه بسیار طولانی دارد و در این مقاتل خوانی ها معارف زیادی وجود دارد. یک فاضلی به بنده می گفت اگر یک دانشگاهی تا دوره دکتری به عنوان مقتل نگاری و مقتل شناسی رشته ای بگذارد، کار بزرگی کرده است که به نوع معرفت و سیاست ها بستگی دارد.
وی با تاکید بر اینکه باید آبروی مقتل ها حفظ شود، بیان داشت: خیلی از مقتل ها از زبان خود ائمه و پیشوایان است. اشعاری از امام حسین نقل می کنند که در مقاتل آورده اند. این شهیدان بزرگ به زبان ادب و شعر سخن می گفتند.
تمیم داری با اشاره به آیات قرآن اظهار داشت: خداوند در قرآن فرموده است که ما به پیامبر شعر نیاموخته ایم ولی علما می گویند که برای پیامبر شعر جایز نیست اما برای دیگران جایز است زیرا باعث می شد به پیامبر تهمت بزنند و به او می گفتند این آیات شعر است.
وی ادامه داد: اولین مقتلی که در عاشورا نوشته شد، معروف است مقتل ابی مخنف است که یکی از اصحاب بوده است و وقایع را یادداشت می کرده که اصل آن از بین رفته است. البته اصل خیلی از کتاب ها تا دوره مجلسی هم وجود داشته است ولی چون در ایران حکومت تشیع تشکیل می شود و عده ای هم حسادت می کردند خیلی از کتاب ها را از بین بردند.
دکتر حامی کارگر استاد دانشگاه در ادامه در خصوص مقتل نگاری گفت: در تاریخ اسلام سنت مقتل نویسی متداول بوده است، یعنی گزارش دادن حوادث و وقایعی که منجر به مرگ و کشته شدن فرد یا گروهی است.
وی افزود: بعد از شهادت امام حسین و منحصرا در ابتدای قرن دوم، تاریخ نگارانی را داریم که فقط به واقعه عاشورا توجه می کنند و کتابت می کنند. به طور کلی اگر بخواهیم تقسیم بندی هم داشته باشیم، باید گفت مقاتل مختلفی نوشته شده است ولی کتاب ارزشمندی که بیشتر مقاتل از آن نقل کرده اند، ابو مخنف است که در واقع مقتل الحسین (ع) است.
وی ادامه داد: بعد از نوشتن این مقتل تا دوره قاجار یک تقسیم کلی داریم. تا دوره قاجار نویسندگان و تاریخ نگاران و مورخین و محدثین با استناد به این نوع مقاتل سعی کردند مقتل نویسی داشته باشند. در واقع جلیل طبری در کتاب خودش از این سند استفاده کرده است.
کارگر به دوره بعد از قاجار اشاره کرد و بیان داشت: پس از قاجار یک رویکرد جدیدی به مقتل نویسی می شود که روضه خوانی است و از لحاظ محتوا و شکل و نوع بیان تفاوت هایی را با مقاتل قبلی دارد. در حقیقت مقتل های قبل از قاجار سند دارد و متکی به مدرک است ولی از دوره قاجار به این سمت توجه به عواطف و مسائل احساسی بیشتر می شود و به سمت حزن و روضه خوانی می رود.
پرویز عباسی داکانی شاعر، پژوهشگر و مدرس دانشگاه با رد سخنان کارگر گفت: بده اعتقاد ندارم که پس از دوره قاجار این نوع مقتل خوانی شکل گرفته است. وقتی به روضه اشاره می کنیم به کتاب واعظ کاشفی اشاره کرده ایم. به نظرم این موضوع از دوره بعد از مغول کلید خورده است.
وی افزود: در روضه الشهدا تمام ویژگی هایی که بیان می شود وجود دارد، یعنی کاملا احساسی است و سندیت ندارد.
وی به شعر محتشم اشاره کرد و اظهار داشت: مطهری درباره این شعر می گوید، این شعر خیلی خوب است ولی یک چیز درباره این شعر کامل نیست و آن ایدئولوژی امام حسین است زیرا در این شعر فقط حزن وجود دارد در حالی که باید پرسید چه کسی اما حسین را کشت و از همه مهمتر چرا امام حسین را کشتند؟
شایان ذکر است برنامه آفاق هر شب ساعت ۲۰ از شبکه رادیویی گفت و گو پخش می شود.
نظر شما