جشنواره فیلم استکهلم؛ محبوب فیلم اولی‌ها/ اسب برنزی جایزه بگیرید

خبرگزاری مهر-گروه هنر-محمدامین شکاری: جشنواره جهانی فیلم استکهلم (Stockholm International Film Festival) یکی از جوان ترین جشنواره های سینمایی دنیا و مهم ترین جشنواره حوزه اسکاندیناوی است که از سال ۱۹۹۰ هرساله در نیمه ماه نوامبر در شهر استکهلم پایتخت کشور سوئد برگزار و از سوی «فدراسیون بین المللی انجمن تهیه کنندگان» (FIAPF) به عنوان جشنواره رقابتی تخصصی، ویژه فیلم هایی با جهت گیری های سینمایی بدیع شناخته می شود.

ایده برگزاری این جشنواره اولین بار توسط ایگناس شینیوس، کیم کلین و گیت شینیوس مطرح شد. این سه علاقه مند سینما که فقدان یک جشنواره جهانی فیلم در شهر استکهلم را به شدت احساس می کردند زنگ آغاز اولین دوره جشنواره را در پاییز سال ۱۹۹۰ به صدا درآوردند.

جشنواره جهانی فیلم استکهلم از همان آغاز فعالیت، تمرکز خود را بر حمایت از استعدادهای نوظهور سینما از طریق اعطای بورس تحصیلی و برگزاری مسابقات مختلف قرار داد و ارایه فیلم هایی خلاقانه با کیفیت بالا برای آشنایی سینمادوستان با فیلم های مدرن و در کنار آن ایجاد یک بحث مهیج سینمایی با بازیگران و فیلمسازان به صورت رو در رو در یک محفل کاملا سینمایی را هدف خود اعلام کرد. طبق سیاست جشنواره همواره یک سوم از فیلم های انتخابی ساخته کارگردان های فیلم اولی هستند و بنا بر قوانین، تنها فیلمسازانی که حداکثر سه فیلم در پرونده کاریشان وجود دارد حق شرکت در بخش مسابقه جشنواره را دارند.  

از آغاز شکل گیری جشنواره تا به امروز طبق آمار بیش از ۳۰۰۰ فیلم از نقاط مختلف دنیا در این جشنواره به نمایش در آمده است و بسیاری از بزرگان سینما همچون فرانسیس فورد کاپولا، الیا کازان، رومن پولانسکی، کوئنتین تارانتینو، دیوید کراننبرگ و... پا به استکهلم گذاشته اند.

در این جا به مهم ترین اتفاقات سه دهه اخیر جشنواره نگاهی گذرا می اندازیم.

اولین دوره جشنواره همان گونه که در بالا اشاره شد در چهار روز پایانی ماه نوامبر ۱۹۹۰ با نمایش فیلم «از ته دل وحشی» ساخته دیوید لینچ آغاز شد. از اتفاقات مهم اولین دوره جشنواره می توان به برگزاری سمینارهایی با موضوع همزیستی سینما و تلویزیون در دهه پیش رو (دهه ی ۹۰)، تایید جشنواره از سوی «فیاپ» به عنوان اولین جشنواره اروپای شمالی و نیز اعطای حق داشتن هیات داوران جهانی به جشنواره از سوی فیپرشی اشاره کرد. در این سال ۴۵ فیلم در جشنواره به نمایش گذاشته شد که اولین ساخته اورت لوییس با نام «تاریخ طبیعی تعدادی پارکینگ» جایزه اصلی جشنواره موسوم به اسب برنزی-که با الهام از «اسب دالا» یکی از شمایل شناخته شده فرهنگ عامه مردم سوئد طراحی شده- را از آن خود کرد. در این دوره جایزه یک عمر دستاورد هنری که همواره به خاطر حضور بزرگان سینما در شهر استکهلم به عنوان یکی از جذاب ترین بخش های جشنواره شناخته می شود به راجر کورمن فیلمساز بلندآوازه سینمای مستقل آمریکا اعطا شد.

در دومین دوره جشنواره، لارس فون تریر که بعدها به یکی از فیلمسازان مهم اروپا مبدل شد با فیلم «اروپا» به این جشنواره آمد و توانست جایزه اسب برنزی بهترین فیلم جشنواره را از آن خود کند. جشنواره در این دوره با فیلم «بارتون فینک» ساخته برادران کوئن افتتاح شد و بیش از ۱۰۰ فیلم در آن به نمایش در آمد. در این سال مدت زمان جشنواره به ۱۰ روز افزایش یافت.

در سومین دوره در سال ۱۹۹۲ یک چهارم فیلم های حاضر در جشنواره ساخته کارگردان های فیلم اولی بود و نیز بخش جدیدی برای فیلم های کوتاه به جشنواره اضافه شددر سومین دوره در سال ۱۹۹۲ یک چهارم فیلم های حاضر در جشنواره ساخته کارگردان های فیلم اولی بود و نیز بخش جدیدی برای فیلم های کوتاه به جشنواره اضافه شد. در این سال کوئنتین تارانتینو  کارگردان صاحب نام این روزهای سینمای هالیوود اولین جایزه خود از جشنواره های جهانی را با فیلم «سگ های انباری» به دست آورد.

فیلم «سگ های انباری» که فیلم افتتاحیه جشنواره بود برای تارانتینو در کنار جایزه بهترین فیلم، جایزه اسب برنزی بهترین کارگردانی را نیز به ارمغان آورد. تارانتینو دو سال بعد با «پالپ فیکشن» دوباره جایزه اصلی جشنواره را از آن خود کرد. او هنگام دریافت این جایزه، از جشنواره جهانی فیلم استکهلم به عنوان یکی از محبوب ترین جشنواره های جهان از دید خود یاد کرد. در خلال این دوره سمیناری با موضوع ساخت ویدیوی دیجیتال برگزار شد که با استقبال بسیار زیاد مخاطبان مواجه شد.  

در سال ۱۹۹۵ همزمان با گرامیداشت صدمین سال اختراع سینما در جشنواره، بحث ها و مناظره هایی درباره سانسور در سینما درون جشنواره شکل گرفت که با استقبال زیادی مواجه شد. در این سال جشنواره استکهلم به عنوان اولین جشنواره سینمایی جهان از طریق اینترنت ارایه شد.

نهمین دوره جشنواره در سال ۱۹۹۸ با انتخاب این شهر از سوی اتحادیه اروپا به عنوان پایتخت فرهنگی این قاره همزمان شد. در این سال بیش از ۷۰ هزار نفر از فیلم های جشنواره استقبال کردند که رکورد جدیدی در تاریخ کوتاه جشنواره به حساب می آمد. همچنین بخش جدیدی با عنوان فیلم های آسیایی در این دوره به جشنواره افزوده شد.

در این سال جشنواره به کارگردان نامدار تازه درگذشته سینمای جهان آکیرا کوروساوا تقدیم شد؛ اتفاقی که بعدها در سال ۲۰۰۷ با درگذشت اینگمار برگمن فیلمساز بلندآوازه سوئدی دوباره تکرار شد.

در بهار سال ۲۰۰۰ جشنواره جدیدی برای کودکان و جوانان با نام «جشنواره فیلم استکهلم کوچک» به صورت جداگانه با جشنواره اصلی آغاز به کار کرد. در این جشنواره نمایش همه فیلم ها برای افراد بین ۶ تا ۱۹ سال مجانی اعلام شده و بخش های متنوعی از جمله بخش «مسابقه فیلم کوتاه یک دقیقه ای» در آن وجود دارد که مختص فیلمسازان خردسال بین ۶ تا ۱۹ ساله است.

در این سال برخی از فیلم های جشنواره در بخشی با عنوان ifestival روی اینترنت قرار داده شد به گونه ای که بیش از ۵۰۰ هزار نفر آنها را به صورت آنلاین تماشا کردند و به این ترتیب استکهلم در میان اولین جشنواره های دنیا جای گرفت که توانست بیننده های پرشمار از سرتاسر جهان بدست آورد.

در سال ۲۰۰۴ چیزی حدود ۱۷۰ فیلم از ۴۰ کشور دنیا به نمایش گذاشته شد. نیمی از ۱۶ فیلم انتخابی در بخش مسابقه جشنواره ساخته کارگردان های زن بودند و برای اولین بار نیز اسب برنزی بهترین فیلم به یک زن تعلق گرفت. لوسیل هادزالویچ کارگردان زن فرانسوی این جایزه را برای اولین ساخته اش با نام «معصومیت» از آن خود کرد.

در سال ۲۰۰۷ جشنواره در اقدامی جالب با عنوان «استعداد همه آن چیزی است که نیاز دارید» چهار فیلم کوتاه براساس نوشته های مردم ساخت. این چهار فیلم توسط فیلمسازان سوئدی رافائل ادهلم، نیکلاس فروبرگ، بیورن لارسن و آندراس تیبلین کارگردانی شدند.

جشنواره در سال ۲۰۱۳ با محوریت آزادی برگزار شد. در این دوره طی اقدامی کم نظیر از سوی مدیران جشنواره، آی وی‌وی هنرمند بزرگ معاصر چینی که از سوی کشورش ممنوع الخروج اعلام شده بود به عنوان عضو هیات داوران انتخاب و صندلی خالی برای او در نظر گرفته شد.

یک سال بعد به مناسبت ۲۵مین سالگرد تاسیس جشنواره مجسمه های یخی شگفت انگیزی با الهام از شیرهای دروازه ممنوعه چین توسط آی وی‌وی هنرمند چینی و عضو غایب هیات داوران سال گذشته جشنواره ساخته شد که منظره بسیار زیبایی را در شهر استکهلم به وجود آوردیک سال بعد به مناسبت ۲۵مین سالگرد تاسیس جشنواره مجسمه های یخی شگفت انگیزی با الهام از شیرهای دروازه ممنوعه چین توسط آی وی‌وی هنرمند چینی و عضو غایب هیات داوران سال گذشته جشنواره ساخته شد که منظره بسیار زیبایی را در شهر استکهلم به وجود آورد.

در سال۲۰۱۵  تعداد ۱۹۰ فیلم از ۷۰ کشور دنیا به نمایش گذاشته شد که ۴۸ فیلم از این تعداد ساخته کارگردان های فیلم اولی بود و برای اولین بار در تاریخ جشنواره اکثریت فیلم های حاضر در بخش مسابقه ساخته کارگردان های زن بودند.

بخش های جشنواره

جشنواره جهانی فیلم استکهلم بخش های متنوعی داردکه بخش مسابقه جشنواره مهم ترین آن است. در این بخش فیلم های بلندی که کارگردان هایشان حداکثر سه فیلم در پرونده کاریشان وجود دارد برای کسب با ارزش ترین جایزه جشنواره با نام اسب برنزی به رقابت می پردازند.

از دیگر بخش های جشنواره می توان به مسابقه فیلم کوتاه، مسابقه مستند، مستقل های آمریکا، اسپات لایت (در این بخش سینمای یک کشور یا فیلم هایی با موضوعی ویژه در کانون توجه قرار می گیرند)، اکتشاف (مربوط به فیلم هایی با داستان های قوی از کارگردان های فیلم اولی است)، منطقه نیمه روشن (مربوط به فیلم هایی با تجربه های نوآورانه است)، شمایل ها (فیلم هایی که ستاره های سینما در آنها خوش درخشیده و پر قدرت ظاهر شده اند)، ایمپکت (این بخش مخصوص فیلم هایی با موضوعات داغ اجتماعی است)، منطقه آزاد (در این بخش فیلم ها برای کسب جایزه فیپرشی رقابت می کنند )، فیلم km ۱ (مربوط به فیلم های کوتاه ساخته کارگردان های جوان با استعداد است) اشاره کرد.

 جوایز جشنواره

نکته جالب درباره جایزه جشنواره این است که سنگین ترین و در عین حال یکی از گران بهاترین جوایز در میان جشنواره های دنیا از آن جشنواره جهانی فیلم استکهلم  است. این جایزه با نام اسب برنزی وزنی معادل ۷.۳ کیلوگرم دارد و همانطور که در بالا اشاره شد مجسمه آن با الهام از «اسب دالا» یکی از شمایل های شناخته شده فرهنگ عامه مردم سوئد توسط فردریک اسوارد (Fredrik Swärd) طراح سوئدی ساخته شده  است. در کنار این تندیس جایزه ای به ارزش یک میلیون کرون سوئد (معادل ۵۰۰ میلیون تومان) نیز به برگزیده اعطا می شود.

اسب برنزی هر ساله به برندگان جایزه یک عمر دستاورد هنری، جایزه بهترین فیلم در بخش مسابقه اصلی و جایزه الهامی (جایزه ای که در سال ۲۰۰۴ برای تشخیص و تشویق نوآوران و الهام بخشان سینمای معاصر در جشنواره ایجاد شد) تعلق می گیرد.

در کنار اسب برنزی جایزه ای با نام اسب آلومینیومی نیز وجود دارد که به برگزیدگان هفت بخش اهدا می شود این بخش ها شامل بهترین کارگردانی اول، بهترین موسیقی، بهترین فیلمبرداری، بهترین فیلمنامه، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین بازیگر نقش اول مرد و بهترین فیلم کوتاه است.

جشنواره جوایز دیگری شامل جایزه دستاورد استکهلم (که از سال ۲۰۱۲ ایجاد شده و متفاوت از جایزه یک عمر دستاورد هنری است)، جایزه مستند بلند (طبق قوانین جشنواره زمان این فیلم های مستند باید ۷۲ دقیقه به بالا باشد)، جایزه فیلم بلند جشنواره (این جایزه به منظور حمایت از فیلمسازان زن ایجاد شده و ارزشی معادل ۵.۴ میلیون کرون سوئد دارد و جایزه نقدی آن صرف تولید فیلم بعدی کارگردان اثر می شود)، ستاره نوظهور استکهلم (این جایزه به بازیگری که توانایی ستاره شدن در آینده را داشته باشد تعلق می گیرد و هدف آن برجسته کردن بازیگرانی است که در ابتدای فعالیت حرفه ای خود قرار دارند. شناخته شده ترین برنده این جایزه در طی این سال ها آلیسیا ویکندر ستاره فعلی سینمای هالیوود است)، کمک هزینه آموزشی  km ۱ (جایزه ای که از همان سال شکل گیری جشنواره به منظور پشتیبانی از فیلمسازان جوان سوئدی به ارزش ۵۰ هزار یورو هرساله در بخش بهترین فیلم کوتاه اهدا می شود)، جایزه نقره ای انتخاب مردم، جایزه فیپرشی، جایزه ساخت استکهلم  و جایزه فیلم های موبایلی نیز دارد.

۲۹مین دوره جشنواره جهانی فیلم استکهلم  بین روزهای ۷ تا ۱۸ نوامبر سال ۲۰۱۸ با اختصاص برنامه های ویژه به مناسبت صدمین سالگرد تولد اینگمار برگمن فیلمساز افسانه ای سوئدی برگزار خواهد شد.