به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «سیاست خارجی آمریکا و انقلاب ایران (تعامل و تقابل استراتژیک در دوره پهلوی و پس از انقلاب)» نوشته کریستن اِمری به تازگی با ترجمه محمدشمس‌الدین عبداللهی نژاد توسط نشر ققنوس منتشر شده است. نسخه اصلی این کتاب در سال ۲۰۱۳ چاپ شده است.
کتاب پیش‌رو یکی از معدود آثار محققانه درباره خط مشی دولت کارتر در قبال انقلاب اسلامی ایران است که نویسنده‌اش اعتقاد دارد آمریکا انقلاب ایران را به منزله واقعیتی موجود و پیچیده پذیرفته بود اما کارتر و مشاورانش برداشت سطحی و پراکنده‌ای از آن داشتند. کریستن امری ضمن مطالعه گسترده و مصاحبه‌های مختلف، با زیر و رو کردن سندهای دست اول متعدد، یادداشت‌ها و گزارش‌های اعضای بلندپایه سازمان سیا، وزارت خارجه و شورای امنیت ملی آمریکا تلاش کرده در این کتاب، چند گزاره اساسی را مورد بررسی قرار دهد: آیا دولت کارتر انقلاب اسلامی و نظام برآمده از آن را پذیرفته بود؟ مجموعه دستگاه‌ها و نهادهای آمریکایی که به نحوی با مسائل ایران درگیر بوده‌اند، چه درکی از ایران، انقلاب اسلامی و انقلابی‌های نخستین داشتند؟ همکاری‌های اطلاعاتی و امنیتی آمریکا با دولت موقت چه معنا و هدفی داشت؟ و همچنین؛ جنگ سرد چه تاثیری در برداشت‌ها و تصمیمات مقامات آمریکایی داشت؟
کریستن امری با زیر و رو کردن اختلافات تاریخ‌نگارانه پژوهشگران و دیدگاه‌های مختلف اعضای اصلی دولت کارتر و مشاورانشان، چالش‌های سیاست تعامل را شناسایی و نکات جالبی را مطرح کرده است.
این کتاب ۳ بخش و ۸ فصل اصلی دارد. ۳ فصل اول کتاب زیرمجموعه بخش اول یعنی «ریشه‌های سیاست تعامل»اند که عناوین‌شان به این ترتیب است: فروپاشی سیاست ایالات متحده (۱۹۷۷ _ ۱۹۷۹)، طبقه‌بندی انقلاب به مثابه یکی از بحران‌های جنگ سرد، کنش دوسویه نخبگان سیاسی ایران و آمریکا و کاستی‌های سیاست تعامل. فصول ۴ و ۵ کتاب هم در بخش دوم یعنی «افت‌وخیزهای سیاست تعامل» قرار گرفته‌اند که عناوین‌شان به ترتیب از این قرار است: سیاست تعامل در عمل، سیا و سیاست تعامل.
بخش سوم این کتاب، «سیاست تعامل در تنگنا» است که فصل‌های ششم، هفتم و هشتم را با این عناوین شامل می‌شود: بازنگری در سیاست ایالات متحده پس از بحران گروگان‌گیری، افغانستان از نگاه ایران، سیاست ایالات متحده و جنگ ایران و عراق (۱۹۸۰ _ ۱۹۸۱). پس از این هم بخش نتیجه‌گیری کتاب چاپ شده که مطالبی درباره «ارزیابی خطر شوروی در ایران»، «واپسین روزهای ریاست‌جمهوری کارتر» و «میراث روابط ایران و آمریکا در سال‌های ۱۹۷۹_ ۱۹۸۱» را در بر می‌گیرد.
حقوق بشر در ایران، از دست دادن شاه برای آمریکا، افت و خیزهای جنگ سرد، کشمکش‌های بروکراتیک در آمریکا، ارزیابی آمریکا از اقتدار روحانیت در ایران، پروپاگاندای شوروی در ایران، پذیرفتن شاه در آمریکا، تحریم نفتی و مسدود کردن دارایی‌های ایران، کالبدشکافی نظریه چراغ سبز، واکنش آمریکا به حمله عراق به ایران، ارزیابی تهدید نظامی شوروی در قبال ایران، برآورد آمریکا از فعالیت چپ‌ها در جریان انقلاب و ... از جمله موضوعاتی هستند که «سیات خارجی آمریکا و انقلاب ایران» به آن‌ها می‌پردازد.
در قسمتی از این کتاب می‌خوانیم:
سه میانه‌رو مهم دیگر صادق قطب‌زاده، ابراهیم یزدی و ابوالحسن بنی‌صدر بودند که یا در کابینه عضویت داشتند یا اندکی بعد به آن پیوستند. رابرت مَنتِل کارمند کمیته روابط خارجی سنا در نوامبر ۱۹۷۷ با قطب‌زاده، که بعدها در حلقه نزدیکان آیت‌الله خمینی قرار گرفت، دیدار کرد. در ژانویه ۱۹۷۹ منتل یادداشتی به پرشت نوشت و یادآور شد که ظاهرا قطب‌زاده «از نظر ایدئولوژیک ضدآمریکایی» نیست. در واقع «او و سازمانش آمریکا و آرمان‌هایش را تحسین می‌کنند.» گای راترفورد، مامور سیا در پاریس، در خلال سال ۱۹۷۸ به صورت ناشناس به بنی‌صدر که از دستیاران سیاسی [امام] خمینی و رقیب سیاسی قطب‌زاده بود نزدیک شد. این دو روابط همکاری‌جویانه خود را گسترش دادند. راترفورد بعدها در سفر به تهران در اوت ۱۹۷۹ تلاش کرد بنی‌صدر را به «یکی از کارمندان سفارت معرفی کند.» راترفورد می‌گفت بنی‌صدر، که آن موقع عضو شورای انقلاب شده بود، گرچه به [امام] خمینی احترام می‌گذارد،اما او را «لغزش‌ناپذیر» نمی‌داند. آخرین میانه‌رو، یزدی بود که در واشینگتن با هنری پرشت دیدار کرده بود و مقامات سفارت او را به‌خوبی می‌شناختند.
اطلاعات بیشتر درباره مقامات جدید ایران از طریق شخصیت مرموزی به نام رحمت‌الله مقدم مراغه‌ای به دست آمد که پیش‌تر نماینده مجلس و مؤسس «نهضت رادیکال [ایران]» بود که حزب لیبرال و مخالف حکومت پهلوی به شمار می‌رفت. مقدم به مقامات آمریکا توصیه کرد که با دیگر اعضای ارشد اپوزوسیون، از جمله سنجابی، بازرگان و داریوش فروهر (که بعدها وزیر کار شد) تماس برقرار سازند. جورج لامبراکیس، از مقامات سفارت، دست‌کم سه بار در سال ۱۹۷۸ با مقدم دیدار کرد تا اطلاعات اولیه را درباره ترکیب و ویژگی مخالفان شاه کسب کند.
این کتاب با ۳۷۵ صفحه، شمارگان هزار و ۱۰۰ نسخه و قیمت ۳۵ هزار تومان منتشر شده است.
نظر شما