سمنانی‌ها رکورددار عزاداری‌های ثبت شده

مجله مهر - مردم استان سمنان در آئین‌های ماه محرم مانند سایر مناطق دیگر کشور برای نشان دادن ارادت خود به امام حسین علیه‌السلام آداب و آئین خاصی دارند. در شهرستان سمنان به رسم هر ساله از چند روز مانده به ماه محرم، زنان و مردان هر محله به نظافت مساجد و حسینیه‌ها مشغول می‌شوند و سر در خانه‌ها و بازار را سیاه پوش می‌کنند.

از رایج‌ترین عزاداری‌های این استان می‌توان به تعزیه، نخل گردانی و علم بندان اشاره کرد. برپایی مراسم‌های عزاداری در این استان از شب اول محرم شروع شده و تا پایان ماه صفر ادامه خواهد داشت. دسته روی یا دسته گردانی یکی از رسوم این استان است که معمولاً از شب پنجم محرم به بعد آغاز می‌شود. دستجات عزاداری از مقابل حسینیه یا تکایای خود حرکت کرده و هر دسته مسیر مشخصی را در هر یک از شب‌ها طی می‌کند. آئینی که البته در بسیاری از استان‌های کشور نیز دیده می‌شود.

نخل گردانی

نخل گردانی مراسمی است که شیعیان برخی مناطق به عنوان تشییع نمادین پیکر امام حسین علیه‌السلام در عزاداری روز عاشورا برگزار می‌کنند. در این مراسم اتاقکی با پوشش سیاه و آراسته با انواع شال‌های رنگارنگ و آئینه در حسینیه‌ها، تکایا و محل‌هایی که در آن عزاداری محرم برگزار می‌شود توسط مردم حمل می‌گردد. نخل‌گردانی بیشتر در شهرها و آبادی‌های اطراف کویر مرکزی ایران رواج دارد؛ جنوب خراسان، سمنان، دامغان، کاشان، ابیانه، اردستان و نائین از جمله این مناطق هستند. شکل ظاهری برخی از نخل‌ها جناغی شکل و همانند درخت سرو است و برخی به صورت جناغ قوسی شکل ساخته می‌شوند.

گفتنی است این آئین در میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است.

علم بندان

علم گردانی از آئین‌های اصلی عزاداری ماه محرم است که البته در برخی از مناطق ایران به «طوق گردانی» نیز شهرت است. مراسم عَلَم‌گردانی در مناطق مختلف ایران به شکل‌های گوناگونی انجام می‌شود. در استان سمنان علم به عنوان یکی از اصلی‌ترین نمادهای عزاداری استفاده می‌شود.

هریک از عَلَم‌ها به نام یکی از ائمه اطهار (ع) نامگذاری می‌شود و به این ترتیب ۱۲ عَلَم به نام ۱۲ امام و دو عَلَم به نام حضرت فاطمه زهرا (س) و حضرت ابالفضل العباس (ع) در مراسم خاص با پارچه‌هایی به رنگ‌های مختلف پوشانده می‌شود.

به طور مثال آئین سنتی "علم گردش" در روستای طزره دامغان نیز از آئین‌های باسابقه ای است که هر ساله در این روستا برگزار می‌شود. این آئین که سابقه‌ای ۵۰۰ ساله دارد همه ساله از پنجم محرم الحرام به یاد شهادت علمدار کربلا حضرت قمر بنی هاشم (ع) در این روستا آغاز و تا روز عاشورا ادامه دارد.

مراسم سنگ زنی ثبت در فهرست ملی

مراسم سنگ زنی یکی از شیوه‌های سنتی عزاداری ماه محرم در برخی از نقاط استان سمنان است که در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. این مراسم سنتی در استان سمنان بیش از ۲۰۰ سال قدمت دارد. سنگ زنان در این مراسم ۲چوب کوچک دایره‌ای شکل به اندازه کف دست با قطر تقریبی ۷ سانتی متر را با هدف عزاداری، همراه با آهنگ نوحه و به دو روش تک ضرب و ۳ ضرب به هم می‌زنند. مراسم سنتی سنگ زنی همه ساله و در ایام دهه محرم در روستای کهن آباد گرمسار، صالح آباد و دامغان، علاء (سمنان) و شهر بسطام برگزار می‌شود.

گفتنی است غذای نذری در این استان شامل آبگوشت و یا برنج و گوشت است که عمدتاً با همیاری اهالی هر محله تهیه شده و یا اینکه دو یا چند خانوار با همیاری به پخت غذای نذری در ایام ماه محرم اقدام می‌کنند.