مجله مهر: احتمالاً تاکنون درباره شیوه عزاداری آذری زبان‌ها شنیده باشید. در مناطق مختلف آذربایجان‌شرقی و غربی، سنت‌های سوگواری ماه محرم تا حدی با یکدیگر متفاوت است. به طور مثال در اغلب مناطق آذربایجان از اول محرم تا روز تاسوعا، معمولاً شب‌ها به عزاداری می‌پردازند. از طرفی در آذربایجان شرقی در مساجد و اماکن مسقف و در آذربایجان غربی، عموماً در فضای باز این مراسم را انجام می‌دهند. در ادامه این گزارش به برخی از سنت‌های مردم آذربایجان شرقی می‌پردازیم.
شاه حسین گویان
آئین شاه‌حسین‌گویان نوعی مراسم مذهبی است که در ایام ماه محرم در بیشتر نقاط آذربایجان و به‌طور گسترده در تبریز برگزار می‌شود. این مراسم از چند روز مانده به ماه محرم تا دهمین روز از همین ماه و ظهر عاشورا ادامه پیدا می‌کند. در زبان ترکی آذربایجانی، مردم به این مراسم «شاخسی» می‌گویند که کوتاه‌شده واژه «شاه‌حسین» است.
شاخسی واخسی
این مراسم عزاداری منحصر به فرد آذری‌ها است، ریشه لغوی شاخسی‌واخسی چندان معلوم نیست، اما برخی آن را مخفف و تحریف شده شاه‌حسین وای‌حسین می‌دانند. مراسم شاخسی از آن نظر منحصر به فرد است که در هیچ کجای دنیا غیر از آذربایجان برگزار نمی‌شود. البته مراسم هیئت و سینه‌زنی در آذربایجان نیز همانند سایر شهرهای ایران و دنیا انجام می‌شود.
علم‌بندی
علم بندی در بسیاری از استان‌ها و مناطق کشور با تفاوت‌هایی در جزئی برگزار می‌شود. در استان آذربایجان نیز در شهر مراغه دسته‌های عزاداری در اولین روز ماه محرم نسبت به برپا کردن علم اقدام می‌کنند. علمی به ارتفاع ۱۰ متر دارند و عزاداران و نذرداران در حالی که سوگواری می‌کنند، علم را برافراشته و در وسط میدان می‌کارند. امروزه علم‌ها بیشتر از جنس فلز هستند و برای برپا کردن آن از جرثقیل استفاده می‌شود. بستن علم در این استان آغاز مراسم سوگواری است.
شبیه‌خوانی
از معمول‌ترین آئین‌های عزاداری حسینی در آذربایجان، شبیه‌خوانی است. شبیه‌خوانی صورتی از بازسازی وقایع کربلاست که در آن افراد به شیوه‌ای تجریدی به دو گروه اشقیا و امام خوان‌ها تقسیم میشوند. شبیه‌خوانی در برخی از روستاها و شهرهای آذربایجان از جمله در شهرهای هریس، مرند، تبریز، علمدار گرگر، شبستر و مراغه و هشترود اجرا می‌شود. شبیه‌خوانی در بسیاری از روستاها و شهرهای آذربایجان شرقی وجود ندارد و افراد آن مناطق برای استفاده از این مراسم به نقاط دیگر میروند.
پول که تولاما
این مراسم که در برخی از نقاط شهرستان مراغه از جمله روستای فرج‌آباد در اولین ساعات روز عاشورا (ساعت یک بامداد) برگزار می‌شود و در آن مردم روستا در خرمن‌گاه روستا در حالی که گروه موسیقی (طبل و سنج و قره‌نی) می‌نوازند ضمن برافروختن مشعل و چرخانیدن آن در هوا مراسمی را برگزار می‌کنند.
ذغال مالی
در روزهای عزاداری گروهی از عزاداران بر صورت خود ذغال مالیده و آن را سیاه می‌کنند. این گروه که خود را تشنه لبان کربلا مینامند، در محلات شهرها و روستاها گشته و عزاداری می‌کنند.
۱۶:۳۰ - ۱۳۹۸/۰۶/۱۴
نظر شما