اعظم کیان‌افراز مدیر انتشارات افراز، عضو هیات مدیریه و سخنگوی انجمن صنفی زنان ناشر در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره حرف‌وحدیث‌های برگزاری حقیقی یا مجازی نمایشگاه کتاب تهران گفت: نمایشگاه کتاب تهران همیشه اتفاق مهمی بوده و حضور در آن هم برای ناشران و مخاطبان اهمیت داشته است. یکی از دلایل این‌اهمیت، ارتباط چهره‌به‌چهره و نزدیک ناشر و تولیدکننده اثر با مخاطب است. این‌که مخاطب به‌طور مستقیم و بدون‌واسطه به نمایشگاه بیاید و کتاب‌ها را به‌دست گرفته و تورق کند، از جمله اتفاقاتی است که در نمایشگاه حقیقی رخ می‌دهد.
وی افزود: امکانات و فرصت‌هایی که در نمایشگاه حقیقی یا فیزیکی وجود دارد، در نمایشگاه مجازی نیست؛ به‌ویژه برای ناشرانی که ویترین و عرصه‌ای برای عرضه ندارند. بنابراین یکی از محاسن نمایشگاه حقیقی، همان ارتباط مستقیم و چهره‌به‌چهره است که نبودش برای نمایشگاه مجازی، یک نقصان و کمبود است.
این‌ناشر در ادامه در پاسخ به این‌سوال که «اگر چاره‌ای جز برگزاری مجازی نمایشگاه نباشد، چه باید کرد؟» گفت: ناچاری وجود ندارد. شاید مساله حل‌وفصل شود! یعنی بشود نمایشگاه را در مردادماه به‌صورت فیزیکی برگزار کرد. یعنی شاید صبر گره‌گشای مساله باشد و بحث ناچاری مطرح نباشد. چون اصلاً قرار بود نمایشگاه، فروردین امسال برگزار شود و تا اسفندماه گذشته، تدارک‌های مربوط به آن در نظر گرفته شده بود. پس شاید شرایط طوری پیش برود که بشود نمایشگاه را به‌صورت فیزیکی برگزار کرد؛ شاید هم این‌شرایط پیش نیاید. پیشنهادی که ما به‌عنوان انجمن صنفی زنان ناشر به اتحادیه ناشران دادیم، دربردارنده این‌واقعیت بود که برگزاری مجازی نمایشگاه، نیاز به زیرساخت‌های اینترنتی دارد؛ چه برای مخاطب چه برای ناشران و برگزارکنندگان. و شاید راه‌اندازی چنین ساختاری، سخت و پیچیده باشد.
کیان‌افراز ادامه داد: بنابراین با مطرح بودن امکان برگزاری مجازی نمایشگاه، شاید بهتر باشد اصلاً برگزار نشود چون اگر بخواهد به‌طور مجازی برگزار شود، با این‌حجم بالای کاربران که می‌خواهند از یک‌سیستم یک‌پارچه استفاده کنند، معلوم نیست چه‌میزانی از توفیق حاصل شود و شاید آن معنی نمایشگاه و کاربردهای اصلی‌اش از بین برود! از طرفی اگر بحث اجر و برگزاری نمایشگاه کتاب با همان رویکرد همیشگی است، می‌تواند برای یک‌سال برگزار نشود و سال آینده با همان روال برپا شود.
نامه انجمن زنان ناشر به اتحادیه ناشران و ارائه راهکار پیشنهادی
عضو هیات مدیره انجمن صنفی زنان ناشر گفت: به‌نظرم برای برگزاری مجازی نمایشگاه، نیازی به عجله نیست. چون باید بیشتر فکر و کارِ کارشناسی کرد؛ این‌که در این‌شرایط چه‌کار باید کرد و بودجه نمایشگاه را چگونه هزینه کرد. همان‌طور که اشاره کردم، انجمن صنفی زنان ناشر، با توجه به برگزارنشدن نمایشگاه، ماه گذشته نامه‌ای به اتحادیه ناشران نوشت که در آن، درخواست و پیشنهادی داشتیم. پیشنهادمان در نامه، این بود که وزارت ارشاد از ناشرانی که کتاب‌های خود را برای نمایشگاه آماده کرده بودند، خرید کرده و با آن، کتابخانه‌های عمومی را تجهیز کند. این، یکی از راهکارهایی بود که به نظر اعضای انجمن صنفی زنان ناشر رسید.
وی درباره این‌مساله که «ممکن است تعطیلی کتابخانه‌ها تمدید شود»، گفت: بله. چنین امکانی وجود دارد. اما تا کار کارشناسی و خرید انجام شود و در ادامه آن، کتابخانه‌ها با کتاب‌های جدید تجهیز شوند، زمان کوتاهی نخواهد بود. این‌نکته هم که ما پیشنهادش را داده‌ایم، یکی از راهکارهای زیادی است که می‌توان در این‌شرایط پیشنهاد کرد؛ یکی از پیشنهادهایی که می‌توان در این‌شرایط با اتکا به آن‌ها هم به ناشران، هم کتابفروشان و هم مراکز پخش کمک کرد؛ همین‌طور باقی اصناف وابسته به صنعت نشر مثل نویسندگان، ویراستاران، صفحه‌آراها و...
مدیر انتشارات افراز گفت: تقریباً نزدیک ۳ ماه است صنعت نشر تعطیل است. در سال‌هایی که بحث کرونا مطرح نبود، این‌بازار از نیمه دوم اسفند تعطیل می‌شد تا زمان برگزاری نمایشگاه برسد. اما امسال با آمدن کرونا، بازار از اسفند تعطیل شد، فروردین هم که در تعطیلی به سر بردیم تا به اردیبهشت رسیدم و روزهای پایانی‌اش را سپری می‌کنیم. در حال حاضر اصلاً اوضاع صنعت و بازار نشر، عادی نیست و این‌عرصه نیاز به حمایت دارد. من ناشر و دیگر همکارانم، هزینه اجاره دفتر و حقوق پرسنل را داریم که باید فکری برایشان بکنیم. بنابراین حمایتی که به آن اشاره کردم، باید زودتر از راه برسد؛ پیش از آن‌که ناشران زمین بخورند و نتوانند از جا برخیزند. پس از بحران کرونا، فرهنگ و هنر، جزو عرصه‌هایی بودند که بیشترین لطمه را خوردند. این‌شرایط باعث شد آسیب‌پذیری صنف ما برای همه مشخص شود. این‌که اهالی نشر آسیب‌پذیرترین قشر جامعه فرهنگی هستند و وقتی ادامه کار برای ناشران و مراکز پخش بزرگ سخت شده، باید دید برای ناشران و کتابفروشان کوچک‌تر تا چه‌حدی از فاجعه رسیده است. در چنین‌شرایطی باید واقعاً فکر کرد آیا نویسندگی نباید یک حرفه محسوب شود که حقوق ثابت داشته باشد؟ تا اگر چنین‌وضعیتی پیش آمد، فرد بی‌کار محسوب نشود و درآمدی داشته باشد!
کیان‌افراز ادامه داد: به‌نظرم بهترین اتفاقی که الان باید در بازار نشر بیافتد، این است که تدبیری اندیشیده شود که با بودجه نمایشگاه کتاب چه باید کرد. این، بودجه‌ای است که هرسال ناشران و نقدینگی‌شان به آن احتیاج دارند و برنامه یک‌سال نشرشان را براساس آن تنظیم می‌کنند. به‌هرحال همان‌طور که می‌دانید، چک‌های نُه‌ماهه، ده‌ماهه و هزینه‌هایی که باید به‌صورت نقد پرداخت شوند، از دغدغه‌های مهم ذهنی ناشران کشور هستند. ناشران کشور تولید زیادی برای نمایشگاه داشتند و خود را آماده این‌رویداد کرده بودند بنابراین بودجه موردنظر نمایشگاه باید مورد کارشناسی قرار بگیرد تا به‌چه‌صورتی به صنعت نشر تزریق شود و بدنه نشر بتواند در این‌شرایط خاص، بهترین کارایی را داشته باشد.
وی در پایان گفت: اگر شرایط بهتر شود، می‌توان نمایشگاه را در تابستان برگزار کرد، چون خیلی از کارهای مربوط به این‌دوره نمایشگاه، جلو رفته بود. به‌نظرم بهتر است نمایشگاه در تابستان برگزار شود. در غیر این‌صورت باید برای برگزاری مجازی‌اش، کار کارشناسی زیادی انجام داد اما تا کار کارشناسی دقیقی صورت نگرفته، نباید هیچ اقدام عملی انجام شود، چه برگزاری فیزیکی باشد چه مجازی!
نظر شما