فعالیت‌های پژوهشی و فناوری شناسنامه‌دار شد

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، پروژه سامانه جامع صدور کد شناساگر دیجیتال (DOR) در سطح بین المللی و در راستای تحقق جهش تولید در خدمات رسانی به جامعه علمی کشور امروز سه شنبه ۲۱ بهمن ۹۹ با حضور وزیر علوم، معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم و رئیس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام و سایر مدیران به صورت مجازی رونمایی شد.

شناسه دیجیتال اشیاء یا (DOR) Digital Object Recognizer یک کد منحصر به فرد برای هر شی است که همانند اثر انگشت برای آن است. کد بین‌المللی DOR به مقاله نشریه و همایش، کتاب، پایان‌نامه، آثار هنری، نرم افزار و ... تعلق می‌گیرد.

این شناسه همانند یک بارکد برای شناسایی اشیاء عمل می‌کند و با دریافت کد DOR در سامانه با آدرس https://dorl.net به شی یک لینک اختصاص داده می‌شود و دسترسی به اطلاعات آن همواره امکان‌پذیر می‌ شود.

سامانه صدور شناسه دیجیتال اشیاء از جمله دستاوردهای مهم در حوزه علم و فناوری است که شناسنامه دار کردن کلیه فعالیت های علمی و پژوهشی کشور در طول تاریخ و به خصوص آغاز جنبش علمی از ۲۰ سال گذشته است. 

بر این اساس یکی از توصیه های مقام معظم رهبری در راستای شعار «اقتصاد مقاومتی: اقدام و عمل» در حوزه علم تحقق خواهد یافت زیرا با وجود این سامانه ضرورتی به استفاده از سایر کد شناساگر خارج از کشور وجود ندارد.

نیازهای موجود در ایران به این ابزارهای شناساگر در حوزه‌هایی مانند نظام‌های استنادی، انتشارات علمی با استفاده از محمل های اطلاعاتی مختلف مانند نشریات و همایش ها، واسپارگاه های سازمانی و موضوعی و تجارت الکترونیکی از یک طرف و مسئله زیرساخت شبکه ملی اطلاعات و نبود مکانیزم اجرای حقوق مالکیت معنوی در محیط دیجیتالی از طرف دیگر، اهمیت بیشتری پیدا کرده است.

مطابق بررسی های انجام شده در سطح ملی و بین المللی مشخص شد هیچ نظامی در سطح ملی، که به منظور شناسایی منحصر به فرد و پایدار اشیاء اطلاعاتی در محیط دیجیتال طراحی و پیاده سازی شده باشد، به جز DOR یافت نشده و استانداردی ملی نیز در این خصوص در کشور وجود ندارد.

از جمله مزایای آن می توان به «دسترس پذیری سریع و آسان تر به اطلاعات کامل کتابشناختی مقاله ها و کارهای پژوهشی فقط با یک کلیک بر روی کد شناسه»، «ارجاع دهی ساده، شفاف و  سریع با کمترین احتمال بروز خطا  به کلیه فعالیت های علمی از جمله مقالات» اشاره کرد.

«افزایش رویت پذیری بیشتر مقاله و در نتیجه افزایش تعداد ارجاعات علمی و بنابراین افزایش ضریب تاثیر و اعتبار نشریه»، «امکان دستیابی کلیه سامانه های پژوهشی و آموزشی دانشگاه ها به اطلاعات کتابشناختی مقالات نشریات و همایش ها»، «شناسایی مالکیت معنوی و کاهش سرقت علمی» از دیگر مزایای این شناسه است.

همچنین از دیگر مزایای این شناسه می توان به «مکان یابی سریع محتوا و انتخاب سهل و با دقت آنها»، «دسترسی بر خط به داده های تحقیقاتی را برای کشف، شناسایی و استفاده مجدد» و «سیاستگذاری در جهت اقتصاد مقاومتی و صرفه جویی ارزی (با توجه به هزینه ۲ تا ۳ دلاری هر کد شناسه)» اشاره کرد.

در حال حاضر سالانه بیش از ۶۵ هزار مقاله در نشریات مختلف کشور انتشار می یابد که با احتساب مقاله همایش ها بیش از ۱۰۰ هزار مقاله نمایه می شود. میزان هزینه مورد نیاز برای اخذ کد شناگر دیجیتال با احتساب ۳ دلار برای هرمقاله بیش از ۳۰۰ هزار دلار خواهد بود که با رونمایی این سامانه این هزینه ارزی صرفه جویی خواهد شد.

با توجه به اینکه با سامانه فوق امکان صدور کد شناساگر دیجیتال برای مقالات سال های گذشته نیز وجود خواهد داشت میزان کل هزینه ارزی صرفه جویی شده بیش از ۵ میلیون دلار می شود. 

امکان صدور شناسه به فعالیت‌های پژوهشی شامل مقالات منتشر شده در نشریات و همایش‌های سال‌های گذشته نیز از دیگر مزایای این شناسه است.

در حال حاضر پایگاه استنادی علوم جهان اسلام وب‌سرویس تولید شناسه DOR را برای سامانه‌های مدیریت نشریات ارائه کرده است که نشریات می‌توانند از سایت نشریه خود برای هر مقاله با یک کلیک درخواست شناسه کنند.

برای برقراری ارتباط، شرکت پشتیبانی کننده نشریات می تواند این امکان را برای کاربران خود فراهم کند.

همچنین، وب سرویس بازیابی اطلاعات مقاله با استفاده از DOR برای سیستم اتوماسیون پژوهشی دانشگاه ها نیز ارائه شده است که دانشگاه ها می توانند به راحتی با وارد کردن شناسه در وب سایت خود، اطلاعات مقاله را مشاهده کنند. شناسه بین‌المللی DOR بلافاصله پس از تولید و ارائه معتبر است.

پروژه کد شناساگر دیجیتال (DOR) ابتد ا توسط گروه مدیریت پژوهشی مدیریت اطلاعات مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری در قالب یک طرح پژوهشی برای نشریات فارسی ارائه شده بود که در سال ۱۳۹۹ سامانه جامع صدور کد شناساگر دیجیتال (DOR) به صورت کاملا استاندارد و کاربردی توسط گروه های تحقیق و توسعه، برنامه نویسی استنادی و تجزیه و تحلیل منابع پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC) به طور کامل  باز طراحی، پیاده سازی شد.

به این ترتیب امکان صدور کد شناساگر دیجیتال برای کلیه فعالیت های پژوهشی، فناورانه، نوآورانه و نیز آثار هنری و نرم افزار فراهم شده است.