شناسنامه‌دار کردن ۱۵۰ هزار مقاله در سامانه جامع شناسه دیجیتال

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی رئیس ISC گفت: موسسه استنادی علوم ISC و پایش علم و فناوری از اواخر سال ۹۹ سامانه جامع صدور شناسه دیجیتال اشیا (Digital Object Recognizer) برای ثبت و صدور یک کد منحصر بفرد به طور استاندارد برای مقاله‌های پذیرش شده در نشریات کشور، جهان اسلام و دنیا را رونمایی کرد.

دهقانی اظهار داشت: در طراحی و پیاده سازی این سامانه کلیه استانداردها و شیوه نامه‌های بین المللی رعایت شده و برنامه ریزی لازم برای امکان صدور کد شناساگر دیجیتال برای کلیه فعالیت‌های پژوهشی شامل مقالات همایش‌های ملی و بین المللی، ایده‌ها و نیازهای ثبت شده در نظام ایده‌ها و نیازها (نان)، گزارش طرح‌های تحقیقاتی، پایان نامه و رساله‌های دانشجویان و نیز آثار هنری فراهم شده است.

وی ادامه داد: این کار ارزشمند در جهت شناسنامه دار کردن کلیه فعالیت‌های پژوهشی کشور بوده و امید است منشا تحول اساسی در مستند سازی فعالیت‌های علمی کشور و بخصوص دسترسی به آمار شفاف و دقیق شود.

رئیس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) افزود: شناسه دیجیتال اشیا (DOR) عبارت از یک کد منحصر به فرد برای هر شی است که همانند اثر انگشت برای آن است. کد بین‌المللی DOR به گونه‌ای طراحی شده است که به آثار مختلف علمی از جمله مقاله نشریه و همایش، کتاب، پایان‌نامه، ایده‌ها و نیازها، آثار هنری، نرم افزار و … تعلق می‌گیرد. این شناسه همانند یک بارکد برای شناسایی اشیا عمل می‌کند.

وی گفت: از جمله مزایای این شناسه دسترس پذیری سریع و آسان‌تر به اطلاعات کامل کتاب‌شناختی مقاله، ارجاع دهی ساده و سریع، افزایش رویت پذیری بیشتر مقاله و در نتیجه افزایش تعداد ارجاعات علمی و بنابراین افزایش ضریب تاثیر و اعتبار نشریه، شناسایی مالکیت معنوی و کاهش سرقت علمی، سیاست‌گذاری در جهت اقتصاد مقاومتی و صرفه جویی ارزی (صدور سایر کدهای شناساگر فقط در انحصار خارج از کشور است) و امکان صدور شناسه به تمام فعالیت‌های پژوهشی شامل مقالات منتشر شده در نشریات و همایش‌ها حتی برای سال‌های گذشته است.

دهقانی گفت: روند افزایشی تعداد نشریات ثبت نام شده در این سامانه و نیز صدور شناسه DOR برای مقالات در ماه‌های مختلف سال در نمودارهای زیر نشان داده شده است.

همانطور که مشاهده می‌شود بر اساس آخرین اطلاعات مستخرج از این سامانه تا پایان اسفند ۱۴۰۰، تعداد ۸۰۲ نشریه در این سامانه ثبت نام کرده و به طور مستمر برای مقالات خود این کد را دریافت کرده‌اند.

میزان افزایش مقالات علمی که در فاصله یکساله این کد را دریافت کرده‌اند نسبتاً زیاد بوده به طوری که از فروردین ماه از ۹۸۲۴ مقاله به ۱۵۰۹۴۶ مقاله در اسفندماه رسیده است. این بدان معناست که تعداد ۱۴۱ هزار و ۱۲۲ مقاله در سال ۱۴۰۰ کد شناسگر دیجیتال (DOR) را دریافت کرده‌اند.

رئیس ISC گفت: اطلاعات موجود در این سامانه نشان می‌دهد که روند افزایشی تعداد نشریات ثبت شده در این سامانه و نیز صدور شناسه DOR برای مقالات به طور مستمر ادامه داشته به طوری که تا پایان اسفند ۱۴۰۰، تعداد ۸۰۲ نشریه در این سامانه ثبت نام کرده و بیش از ۱۵۰ هزار مقاله این کد را دریافت کرده‌اند.

وی گفت: نشریات برای مقاله‌های سال‌های مختلف خود می‌توانند درخواست شناسه DOR داشته باشند.

گزارش مستخرج از سامانه نشان می‌دهد که در حال حاضر کد شناسه DOR به مقالات انتشاریافته در سال‌های مختلف از ۸۳ سال گذشته (۱۳۱۷ الی ۱۴۰۳) اختصاص یافته است. به طور خاص در سال ۱۳۹۶ تعداد ۱۱۳۸۴ مقاله، ۱۳۹۷ تعداد ۱۳۳۷۵ مقاله، ۱۳۹۸ تعداد ۱۶۷۷۵ مقاله، سال ۱۳۹۹ تعداد ۲۰۳۱۲ مقاله، سال ۱۴۰۰ تعداد ۱۴۳۹۱ مقاله و نیز سال ۱۴۰۱ تعداد ۵۸۹ مقاله کد شناسه DOR را دریافت کرده‌اند.

آمار ارائه شده در این گزارش تا پایان اسفند ۱۴۰۰ است و تعداد مقاله‌های شناسه دار با گذر زمان رو به افزایش خواهد بود.

دهقانی ادامه داد: به منظور فراهم کردن بستر آسان برای دریافت شناسه DOR برای مقالات، وب سرویس مورد نیاز ارائه و هماهنگی لازم با شرکت‌های پشتیبانی از سامانه مدیریت نشریات انجام شده است.

این وب سرویس امکان صدور شناسه را برای مقالات آماده انتشار و چاپ شده فراهم می‌کند. شرکت‌های پشتیبانی کننده نشریات جهت برقراری ارتباط می‌توانند درخواست خود را به آدرس info@dorl.net ارسال کنند. نشریات می‌توانند برای مقالات سال‌های پیشین خود نیز این شناسه را فعال کنند.

در وب سرویس ارائه شده اطلاعات نشریه و مقاله مربوطه دریافت می‌شود و شناسه به عنوان خروجی ارائه می‌شود. تولید شناسه برای ۱۰ مقاله از زمان کلیک بر روی دکمه درخواست شناسه، به طور میانگین ۳ ثانیه زمان می‌گیرد.

دریافت شناسه در حالت دستی (بدون استفاده از وب سرویس) نیازمند مراجعه کارشناس به سامانه DOR، ورود به سامانه، ثبت دوره شماره مربوطه، بارگذاری فایل XML یا اکسل مربوطه و نهایی سازی فرآیند بوده است که به زمان بیشتری در مقایسه با استفاده از وب سرویس نیاز است. وب سرویس تعریف شناسه DOR برای «مقالات آماده انتشار» نیز از سوی موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) ارائه شده است که نیاز است شرکت‌های پشتیبانی کننده سامانه مدیریت نشریات با هماهنگی ISC این سرویس را به نشریات ارائه دهند.

همچنین ترتیبی فراهم شده که در اغلب سامانه‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی وب‌سرویسی تعبیه و با ورود کد DOR هر مقاله، اطلاعات کامل کتاب‌شناختی مقاله از جمله عنوان مقاله، نویسندگان و وابستگی سازمانی آنها، شماره و تاریخ انتشار و … به طور کاملاً خودکار در سیستم وارد شود. این مساله یکی از مطالبات دانشگاه‌ها و موسسات پژوهشی در طول سال‌های گذشته بوده است.

رئیس ISC افزود: سامانه DOR چند زبانه است و مورد استقبال کاربران سایر کشورها بخصوص کشورهای اسلامی نیز قرار گرفته است. در حال حاضر تلاش بر این است که این کد در سطح بین المللی و برای سایر پایگاه‌های استنادی بین المللی از جمله اسکوپوس معرفی شده و مورد ارجاع قرار گیرد.

عضویت و دریافت کد DOR به راحتی با ورود به سامانه با آدرس https://dorl.net، صورت می‌گیرد و در حال حاضر این سرویس به صورت رایگان و بدون پرداخت هزینه در اختیار نشریات قرار می‌گیرد. به منظور همکاری کارشناسان ISC با نشریات در جهت ثبت شناسه برای مقالات، نشریات می‌توانند درخواست خود را به آدرس info@dorl.net ارسال کنند.