مقصود از دارالسلام بودن بهشت چیست؟

خبرگزاری مهر - گروه دین و آئین: زیارت عاشورا با مجموع درس‌های عقیدتی، سیاسی، فکری و انزجار از دشمنان اهل بیت عصمت و طهارت‌، در حکم محک و معیاری است که سَره را از ناسره جدا می‌کند. زیارت عاشورا مجموعه‌ای از درس‌هایی است که هر کدام از آن ارزش‌هایی را ارائه می‌دهد و سر فصل‌های غیر قابل تردیدی را فرا راه انسان می‌گشاید و می‌تواند آدمی را در پیمودن راه راست و رسیدن به حقیقت راسخ و استوار نماید. زیارت عاشورا خود منشوری است که از هر جهت نوری از آن جلوه‌گر است چرا که این صحیفه بهانه‌ای است برای بیان مختصر امّا کامل از اسلام شناسی، معرفت‌شناسی، امام شناسی، جامعه شناسی و انسان شناسی. در این ایام می‌طلبد اندیشمندان به مدد اعتقادات راستین و فضیلت مدار مؤمنان بیایند و با تبیین صحیح اعتقادات اسلامی مردم را با عشق و معرفت بیشتر نسبت به ساحت مقدس پیامبر اعظم (ص) و اهل بیت (ع) آشنا کنند.

این زیارتنامه توسط امام باقر (ع) به شیعیان تعلیم داده شده است و صرفاً یک زیارتنامه جهت عرض ادب ظاهری به محضر امام حسین (ع) و یاران ایشان نیست و معانی عمیقی در آن نهفته است.

بر همین اساس حجت الاسلام والمسلمین سید محمدباقر علم الهدی استاد حوزه علمیه تهران از رهگذر شرح و تفسیر زیارت عاشورا، زوایای پنهانی که در این زیارت نامه قدسی نهفته است را در ایام ماه محرم مطرح و مطالب آن تقدیم مخاطبان می‌شود. قسمت‌های پیشین این تفسیر را می‌توانید در اینجا بخوانید. آنچه در ادامه می‌خوانید قسمت پنجم تفسیر زیارت عاشورا است: السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَبا عَبْدِاللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللّٰهِ، السَّلامُ عَلَیْکَ یا خِیَرَةَ اللّٰهِ وَابْنَ خِیرَتِهِ

یکی از نام‌های بهشت در قرآن کریم دارالسلام است که می‌فرماید: والله یدعوا الی دار السلام و … الی صراط المستقیم؛ با این معنا که خداوند شما را به دارالسلام یعنی همان صراط مستقیم دعوت می‌کند. این دارالسلام غیر از صراطی که اهل بیت (ع) پیش پای ما انسان‌ها قرار دادند، نیست.

نقل شده روزی مردی خدمت امام صادق (ع) شرفیاب شد و خطاب به حضرت گفت این پسر رسول خدا دعا کنید من اهل بهشت باشم، حضرت فرمودند از خدا بخواهید از بهشت خارج نشوید! یارانی که آنجا بودند و کلام امام را شنیدند متعجب شدند و از حضرت پرسیدند ای مولا ما که اکنون در عالم دنیا هستیم و وارد بهشت نشدیم!؟ امام پاسخ دادند همین که به ولایت ما اقرار می‌کنید این اقرار به ولایت و امامت همان بهشت است.

همچنین در یکی از کتاب‌های اهل سنت قریب به ۶۰ روایت آمده که مراد از اهدنا الصراط المستقیم را امیرمومنان علی (ع) بیان می‌کند؛ بنابراین مقصود از دارالسلام ولایت امیرمومنان علی (ع) و فرزندان ایشان است. قرآن کریم در آیه إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ یَهْدِیهِمْ رَبُّهُمْ بِإِیمَانِهِمْ ۖ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهَارُ فِی جَنَّاتِ النَّعِیمِ، می‌فرماید کسانی که ایمان آوردند و نیکوکار شدند پروردگارشان به سبب همان ایمان آنها را به سوی بهشت هدایت می‌کند. مؤمنان در بهشت همواره اهل تسبیح، سلام و حمد باری تعالی بوده و آخرین کلامشان سلام است.

روایت است زمانی که زائر به زیارت امام مشرف می‌شود ابتدا تکبیر بگوید، تحمید کند و سبحان الله بگوید؛ این نشان می‌دهد زمانی که زائر وارد حرم مطهر امام معصوم (ع) می‌شود گویی وارد بهشت شده زیرا قرآن کریم می‌فرماید بهشتیان سبحان الله گویان، تهنیت گویان و تکبیرگویان در بهشت زندگی می‌کنند.

ائمه اطهار (ع) کربلای معلی را که دربردارنده ابدان مطهر امام معصوم (ع) و یاران با وفای ایشان است به عنوان بهشت معرفی می‌کنند. کربلا قطعه زمینی از بهشت بوده که هر کس با آن باشد بهشتی است. طبق صریح روایات؛ خداوند متعال در آخرت کربلا را افضل زمین‌های بهشتی قرار می‌دهد و بهترین منزلتی است که اولیای الهی در آن ساکن می‌شوند، امام صادق (ع) فرمودند جایی که امام حسین (ع) در آن دفن شده باغی از باغ‌های بهشت است.

برای همین اولین سلام در زیارت عاشورا به خود امام حسین (ع) است و نخست گفته می‌شود السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَبا عَبْدِاللّٰهِ و سپس اسم ایشان با نام جد گرامیشان، نام پدرشان و مادر با فضیلتشان برده می‌شود. شاید علت اینکه در گام نخست بدون در نظر گرفتن نسب به حضرت سلام داده می‌شود این باشد که پروردگار می‌خواهد اباعبدالله الحسین (ع) را به شخصه معرفی کند و ما انسان‌ها درجه و مقام ولایی و قدسی ایشان را به ذاته شناسایی کنیم از این رو خداوند نسب حضرت را در مراحل بعد قرار داده است.

برخی از اهل سنت امام حسین (ع) را به دلیل نسب ایشان با رسول الله به عنوان یکی از سادات و فرزندان خوب می‌دانند، حتی عده‌ای از اهل سنت هستند که ۱۲ امام را به امامت قبول دارند اما قائل به خلافت این بزرگواران نیستند چرا که مساله امامت را متفاوت از خلافت می‌دانند و دلیل امام بودن آنان را منسوب بودن ایشان به پیامبر اکرم (ص) بیان می‌کنند. در حالی که نگاه شیعه به این مساله چنین نیست و تک تک امامان را در ابتدا دارای یک جایگاه قدسی حقیقی می‌داند و سپس نسبت ائمه اطهار (ع) به پیامبر اکرم (ص) را مد نظر می‌گیرد. بنابراین در آغاز زیارت عاشورا ابتدا به امام حسین (ع) سلام می‌دهیم تا بگوییم عظمت و جایگاه آن حضرت یک امر حقیقی است.

در ادامه به فراز دیگری از زیارت عاشورا می رسیم که می‌فرماید السلام علیک یا ثارالله وابن ثاره و الوتر الموتور؛ در این فراز باید بدانیم چرا یکی از القاب امام حسین (ع) معنای ثارالله است که تفسیر آن در قسمت بعد تقدیم مخاطبان خواهد شد.