فسادی که حتی دامن تماشاگران فوتبال را گرفت!/ کسی سالم مانده است؟

لقمان یدالهی کارگردان مستند «نبرد پشت دروازه‌های فوتبال» همزمان با عرضه اینترنتی این مستند، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره آن توضیح داد: این مستند زمانی ساخته شده که جام‌جهانی گذشته فوتبال در آستانه برگزاری بود. جام‌جهانی قطر هم چهار سال بعد از آن قرار بود برگزار شود، رئیس فیفا تغییر کرده و رئیس یوفا هم متهم به فساد شده بود. فسادی که فیفا را در برگرفته بود، به ارکان این ورزش لطمه زده بود و همه می‌خواستند در جریان دلایل این جابه‌جایی‌ها در فیفا قرار بگیرند. این مستند روایتی از مفاسد صورت گرفته پشت پرده این نهاد ورزشی است. پاسخی به این سوال که چطور می‌شود این فسادها جلوی چشم سیستم‌های قضائی دنیا اتفاق می‌افتد اما همه به راحتی از آن عبور می‌کنند.

وی ادامه داد: زمانی که تقاضای میزبانی آمریکا برای جام‌جهانی رد می‌شود و این میزبانی به کشور روسیه می‌رسد، نهادهای امنیتی و قضائی آمریکا، مدیرانی را که سال‌ها بود ابعاد فسادشان برملا شده بود، مورد پیگرد قضائی قرار داد، رسوایی قضائی آن‌ها به مرحله‌ای رسید که از این نهاد بین‌المللی برکنار شدند و مدیران جدیدی بر کرسی آن‌ها تکیه زدند.

این مستندساز درباره قطعیت فسادهای موجود در سیستم بین‌المللی فوتبال تأکید کرد: این موضوع تقریباً قطعی است. در این مستند یک به یک از افراد نام برده‌ام که از ملیت‌های مختلف هم هستند. این فساد، موضوعی ثابت‌شده بود اما سیستم‌های امنیتی و قضائی آمریکا، از مقطعی به بعد تصمیم می‌گیرند آن را تحت پیگرد و پیگیری قرار دهند. مثل خیلی دیگر از اتفاقات در دنیا، این پرونده هم مدت‌ها با چشم‌پوشی مواجه بود. مانند مسائل حقوق‌بشری در کشورهای متحد آمریکا که از آن‌ها چشم‌پوشی می‌شود اما در کشورهای رقیب آمریکا، مانند چین و روسیه و یا کشورهای متخاصم به اتهاماتی که سیستم قضائی آمریکا به آن‌ها باور دارد، رسیدگی می‌شود! این تناقض را داریم می‌بینیم.

یدالهی در ادامه گفت: من درباره ورزش ایران مستند دیگری ساخته‌ام به نام «سوت» که به موضوع ناداوری‌ها می‌پردازد. در آن مستند نشان داده‌ام که در چه مواردی حق ورزشکاران ایرانی در میادین بین‌المللی سلب شده و در چه مواردی واقعاً ناداوری‌ای در میان نبوده و تنها از نگاه مردم، ورزشکاران ایرانی مظلوم واقع شده‌اند.

اژدهای هفت سر فساد، فربه شده است

کارگردان «نبرد پشت دروازه‌های فوتبال» درباره وجود فسادهای مشابه در فوتبال ایران هم توضیح داد: درباره پرونده‌هایی که در این مستند به آن‌ها پرداخته‌ام، اعداد و ارقام هم ذکر شده است. در فوتبال ایران هم هرازگاهی پرونده‌هایی مطرح می‌شود که جنبه قضائی و حقوقی هم پیدا می‌کند و برخی افراد هم دادگاهی می‌شوند. این فساد گاهی منجر به مداخله کمیته انضباطی هم شده است اما خیلی وقت‌ها هم از آن‌ها صرف‌نظر می‌کنند و نادیده گرفته می‌شود. گاهی به نظر می‌رسد آنقدر تنور این فساد گرم است و این اژدهای هفت‌سر آنقدر فربه شده است که حتی از دست نهادهای قضائی و کمیته انضباطی و نظارتی ورزش ایران، کاری برنمی‌آید! این فساد امروز عیان شده است.

این مستندساز درباره نسبت بازیکنان فوتبال با پرونده‌های فسادی از این دست هم گفت: فساد آنقدر گسترده است که شامل بازیکنان، مربیان و یا سرپرستان باشگاه‌هایی که اسم فرهنگی و ورزشی را یدک می‌کشند هم می‌شود. همه در این فساد سهیم هستند و آنقدر این فساد گاهی جنبه فراگیر پیدا می‌کند که حتی سکوی تماشاگران را هم در برمی‌گیرد. ما نمی‌توانیم به این پدیده تک‌بعدی نگاه کنیم و تنها مدیران فوتبالی را مقصر بدانیم.

وی در عین حال تأکید کرد: آدم سالم هم در ورزش و فوتبال ما زیاد هستند. آدم‌های خوشنام و با آبرویی که حاضر نیستند وارد این زدوبندها شوند و گاهی حتی به‌خاطر همین سلامت‌شان کنار زده می‌شوند. گاهی باندهای قدرتی هستند که ممکن است به آدم‌های سالم بازی ندهند و آن‌ها را در کارها دخیل نکنند. خیلی افراد همین‌گونه کنار می‌روند و فراموش می‌شوند.

اگر کسی سالم مانده باشد، جای تعجب دارد!

وی افزود: در بحث دعوت از مربیان خارجی و حتی جابه‌جایی بازیکنان داخلی شاهد دلال‌بازی‌ها هستیم و باید درصدی به دلال‌ها پرداخت شود تا با یک نقل و انتقال موافقت شود. پرونده این موارد موجود است و متأسفانه آنقدر این فساد گسترده و همه‌گیر شده است که می‌توان گفت اگر کسی سالم مانده باشد، جای تعجب دارد!

این مستندساز درباره عجیب‌ترین موارد رشوه‌ای که در طول پژوهش این مستند با آن مواجه شده است هم گفت: موضوع تنها رشوه و زیرمیزی نیست. اولین پرونده‌ای که سیستم قضائی آمریکا روی آن دست گذاشت بحث عدم پرداخت مالیات از سوی یکی از مدیران فیفا بود که خودش شهروند آمریکا هم محسوب می‌شود. پلیس آمریکا به دلیل عدم پرداخت مالیات این مدیران فوتبالی را تحت پیگرد قرار می‌دهد و با فشاری که به او می‌آورد به اولین سرنخ‌ها علیه بلاتر و دیگر مدیران فیفا دست پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: شخصاً پژوهش مستندی درباره فساد در فوتبال ایران نداشته‌ام و صرفاً موضوعاتی را که به‌صورت آشکار در جراید و رسانه‌ها مطرح شده است، پیگیری کرده‌ام اما درباره پرونده فساد فیفا، پژوهش میدانی کرده‌ام و اسناد و مدارکی را در آرشیوهای اینترنتی مورد بررسی قرار داده‌ام. از آنجایی که در سیستم فوتبال ایران شفافیت وجود ندارد قطعاً اسناد و مدارک به دست پژوهشگرانی مانند من نمی‌رسد مگر در مرحله افشاگری که به‌واسطه اختلاف میان باشگاه‌های مختلف رخ می‌دهد و طی آن ممکن است اسنادی هم افشا شود. در غیر این صورت خیلی سخت اسناد به دست امثال من می‌رسد. در مواردی مانند فساد در فیفا، از آنجایی که می‌خواهند افکار عمومی را برای مقابله با مفسدان آماده کنند، بخشی از پرونده‌ها را رسانه‌ای می‌کنند.

یدالهی در پایان درباره جذاب‌ترین تجربه خود در فرآیند ساخت مستند «نبرد پشت دروازه‌های فوتبال» گفت: عکس مشترکی از دیدار آرژانتین و فرانسه دیده‌ام که روی تیشرت میشل پلاتینی در آن عکس شعاری با موضوع مبارزه با فساد اقتصادی نوشته شده بود و روی تیشرت دیه‌گو مارادونا هم جمله‌ای درباره دوری از اعتیاد به مواد مخدر درج بود. سال‌ها بعد دیدیم که هم دیه‌گو مارادونا برخلاف شعاری که روی پیراهنش بود به مواد مخدر آلوده شد و هم میشل پلاتینی برخلاف شعاری که روی پیراهنش بود، متهم به فساد اقتصادی شد. این جزو نکات حتی طنزآمیزی است که حین بررسی اسناد و مدارک مرتبط با این مستند با آن مواجه شدم.