سرایت «نقش‌فروشی» از سینما به تئاتر/ آگهی جذب «اسپانسر بازیگر»!

احمد ساعتچیان بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون و مدرس تئاتر درباره راه‌های غیرمعمولی که افراد برای ورود به عرصه بازیگری و بعضاً کارگردانی تئاتر و سینما انتخاب می‌کنند و گذراندن دوره‌های آموزشی ناکارآمد در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: این روزها در میان نسل جوان هنرآموز نوعی تنبلی به چشم می‌خورد و زودتر می‌خواهند به نتیجه مورد نظرشان برسند در حالی که در گذشته ما برای رسیدن به آمادگی و تخصص در حرفه بازیگری تلاش بسیاری می‌کردیم مثلاً دانشجویانم همیشه به من می‌گویند که بیان و صدای خوبی دارم اما من کسی بودم که استاد سمندریان به بیان و صدای من به اصطلاح بسیار گیر می‌داد به این علت که به من می‌گفت تو بیان و صدای خدادادی داری بنابراین سعی نکن شبیه به هنرپیشه‌هایی بشوی که صرفاً روی صدایشان تکیه می‌کند.

وی ادامه داد: از همان موقع بود که من کلاً این توانایی‌ام را فراموش کردم و تلاشم را روی این گذاشتم که ویژگی‌های دیگرم را در بازیگری تقویت کنم و بعدها از بازیگران پیشکسوتی که با آنها کار می‌کردم مثل رضا کیانیان و یا سعید پورصمیمی کمک می‌گرفتم تا به شکلی روی بیانم کار کنم که در کارم این شائبه به وجود نیاید که تنها توانایی بازیگری‌ام در صدایم است و این کار تقریباً ۵ سال طول کشید در حالی که رسیدن به این آگاهی و بی توجهی و گذشتن از توانایی که می‌تواند خیلی از ضعف‌های یک بازیگر را پوشش دهد، کار بسیار سختی است.

همیشه به هنرجویانم هم که از چنین ویژگی‌هایی برخوردارند این توصیه را می‌کنم که به توانایی‌هایشان مثل داشتن صدای مناسب یا چهره زیبا و قد بلند آگاه باشند اما توجشان برای رشد کردن در عرصه بازیگری صرفاً روی این ویژگی‌ها نباشد بازیگر نمایش «خواب در فنجان خالی» یادآور شد: همیشه به هنرجویانم هم که از چنین ویژگی‌هایی برخوردارند این توصیه را می‌کنم که به توانایی‌هایشان مثل داشتن صدای مناسب یا چهره زیبا و قد بلند آگاه باشند اما توجهشان برای رشد کردن در عرصه بازیگری صرفاً روی این ویژگی‌ها نباشد و بیشتر روی پخته‌تر کردن نقاط ضعفشان تمرکز کنند. وقتی به هنرجویانم می‌گفتم که مثلاً ۵ سال روی بیانم کار کردم برایشان قابل باور نبود چون می‌بینند که فلان بازیگری که الان مشهور و پرکار شده بدون گذراندن چنین دوره‌هایی به جایگاه امروزش رسیده است و آن‌ها هم می‌خواهند راه او را بروند.

ساعتچیان با اشاره به خاطره‌ای از حمید سمندریان در زمینه آموزش بازیگری گفت: آقای سمندریان همیشه به ما می‌گفت گفتار و بیان در بازیگری با حرف زدن عادی که در کوچه و خیابان می‌کنید، متفاوت است و نیاز به آموختن تکنیک و تمرین و ممارست دارد. حالا من این نسخه را به هنرجو و دانشجو می‌دهم و می‌گویم روی آن کار کن اما وقتی وارد محیط حرفه‌ای و کاری می‌شود متوجه می‌شود که این نسخه به دردش نمی‌خورد چون فلان بازیگر را می‌بیند که بدون گذراندن این دوره‌ها نقش اول بازی می‌کند. این هنرجو نزد من بازمی گردد و می‌گوید استاد نسخه‌ای که نوشته‌ای هیچ کارکردی برای من ندارد و اینجا است که تراژدی آغاز می‌شود

بازیگر نمایش «هیولاخوانی» با اشاره به آموزش‌های غیرتخصصی که در آموزشگاه‌ها صورت می‌گیرد و حضور اساتید غیرحرفه‌ای در این حوزه عنوان کرد: البته معتقدم معضل اصلی به آموزش‌های نامناسب و غیرحرفه‌ای برمی‌گردد. در تمرین برخی از اجراهای گروه‌های جوان من به عنوان استاد مهمان حضور پیدا می‌کنم و وقتی مثلاً به بازیگر اصلی نمایش که بیان و بدن نامناسبی دارد می‌گویم در کارگاه آموزشی که با فلان بازیگر معروف داشتی و ۱۶ میلیون تومان هم هزینه کردی آیا درس بیان هم گذراندی؟ یا اینکه کدام نمایشنامه معروف را خوانده و تحلیل کرده‌ای که به من می‌گوید هیچ نمایشنامه‌ای را نخوانده و کلاس بیانی هم نگذرانده است. متاسفانه هنرجویان ما در برخی از کلاس‌های آموزشی هیچ تکنیکی یاد نمی‌گیرند و وقتی با آن‌ها برخورد می‌کنید از ابتدا باید اصول اولیه بازیگری را به آن‌ها آموزش دهید. در چنین وضعیتی هنرجو تقصیری ندارد چون فکر می‌کند آموزش بازیگری همینی است که او در این کلاس‌ها یاد گرفته است و مثلاً اگر من هم قرار بود به همین شیوه آموزش ببینم وضعیتم مانند همین جوانان می‌شد.

رسیدن سریع به خواسته‌هایی چون بازیگر شدن با ترفندهایی مانند پرداخت هزینه و خرید نقش به حوزه‌های دیگری مانند کارگردانی و فیلمسازی در حوزه فیلم کوتاه هم وارد شده است و شاهد هستیم برخی با صرف هزینه فیلم‌های کوتاهشان را توسط کارگردانان حرفه‌ای می‌سازند وی تصریح کرد: فروش نقش در عرصه سینما از سال‌ها قبل وجود داشته و مثلاً شاهد بودیم برخی دستیاران کارگردان یا تهیه‌کنندها و کارگردانان از علاقه مندان ورود به بازیگری در ازای سپردن نقش، پول می‌گرفتند اما در حال حاضر این مساله ابعاد گسترده‌تری پیدا کرده و به تئاتر هم کشیده شده است. اما متاسفانه می‌بینم افرادی که با این ترفندها وارد حوزه هنر می‌شوند استعدادی در این زمینه ندارند و در نهایت به جایی هم نمی‌رسند.

وی با اشاره به اینکه جدای از مساله بازیگری، برخی برای کارگردانی فیلم کوتاه توسط افراد دیگر و ساختن رزومه در این زمینه نیز هزینه می‌کنند، عنوان کرد: رسیدن سریع به خواسته‌هایی چون بازیگر شدن با ترفندهایی مانند پرداخت هزینه و خرید نقش به حوزه‌های دیگری مانند کارگردانی و فیلمسازی در حوزه فیلم کوتاه هم وارد شده است و شاهد هستیم برخی با صرف هزینه فیلم‌های کوتاهشان را توسط کارگردانان حرفه‌ای می‌سازند و در جشنواره‌های مختلفی هم شرکت می‌دهند و بعد که راه برایشان هموار شد با جذب اسپانسر و تهیه کننده وارد عرصه فیلم بلند می‌شوند.

ساعتچیان در پایان صحبت‌هایش درباره راه کاری که برای حل این معضل وجود دارد، بیان کرد: معتقدم باید برای حل این مشکل قوانین سیستماتیک سفت و سختی وضع کرد تا هرکس نتواند به راحتی وارد عرصه بازیگری یا فیلمسازی شود و همچنین باید روی فعالیت آموزشگاه‌ها هم نظارت بیشتری وجود داشته باشد. حتی این روزها به صورت علنی می‌بینیم که برای جذب اسپانسر - بازیگر در فضای مجازی آگهی می‌کنند و دیگر مساله پنهانی نیست. به نظر می‌رسد دورانی که ما مشق بازیگری می‌کردیم به پایان رسیده و دیگر کسی مانند گذشته خودش را موظف به تمرین و آموزش طولانی برای رسیدن به جایگاه مناسبی در بازیگری و حتی فیلمسازی نمی‌کند.