مرور زندگی و کارنامه زنده‌یاد امیر خلبان محمود کنگرلو

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: سرتیپ دوم خلبان محمود کنگرلو از خلبانان گردان ۱۱ شناسایی پایگاه یکم مهرآباد شامگاه یکشنبه ۲۷ آذر به‌علت ابتلا به سرطان درگذشت به یاران شهید خود از دوران دفاع مقدس پیوست.

کنگرلو که اهل ورامین است، از خلبانان هواپیمای RF4 است که در گردان ۱۱ شناسایی به فرماندهی شهید فریدون ذالفقاری خدمت می‌کرد و برای تهیه عکس‌ها و فیلم‌های شناسایی، بارها به عمق خاک عراق پرواز کرد. فانتوم‌های RF۴ تنها مسلح به دوربین‌های قوی و پیشرفته فیلم و عکس‌برداری بودند و هیچ‌تسلیحاتی با خود حمل نمی‌کردند. این‌هواپیما که در حکم چشمان نیروی هوایی و نیروهای زمینی سپاه و ارتش بودند، در سال‌های جنگ نقش حیاتی و مهمی را در شناسایی مواضع دشمن ایفا کردند.

محسن شیرمحمد یکی از پژوهشگران نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران در یادداشتی که برای انتشار در اختیار مهر قرار گرفته، به معرفی این‌قهرمان ملی پرداخته است.

در ادامه مشروح متن یادداشت مورد اشاره را می‌خوانیم؛

محمود کنگرلو در دوم اسفند ۱۳۲۶ در شهر ورامین چشم به جهان گشود. سال ۱۳۳۲ و با ورود به دبستان،تحصیلات خود را تا دوره متوسطه در ورامین گذراند و سپس در سال ۱۳۴۵ در آزمون استخدامی نیروی هوایی شرکت کرد و به دنبال قبولی به جرگه آبی پوشان آسمان درآمد.یک سال بعد و در تابستان ۱۳۴۶ جهت دوره آموزشی الکترونیک هواپیما به پاکستان اعزام گردید.

با پایان دوره مذکور در سال ۱۳۴۷ به ایران بازگشت و به پایگاه شاهرخی همدان (نوژه) منتقل شد.به دلیل علاقه وافری که به پرواز داشت ،سال ۱۳۵۱ در آزمون خلبانی شرکت و پس از قبولی وارد دانشکده پرواز شد.یک سال بعد و به دلیل نیاز نیروی هوایی ،جهت دوره ناوبری جنگنده شکاری به آمریکا اعزام شد و در این کشور با رتبه ممتاز فارغ‌التحصیل گردید. سال ۱۳۵۳ و پس از بازگشت به ایران جهت خلبانی کابین عقب جنگنده فانتوم اف-۴ انتخاب و در پایگاه مهرآباد تهران به خدمت خود در نیروی هوایی ادامه داد. با گسترش گردان ۱۱ شناسایی تاکتیکی ، محمود کنگرلو جهت پرواز با هواپیمای شناسایی آر.اف-۴ انتخاب و دوباره به آمریکا فرستاده شد تا دوره آموزشی این‌نوع جنگنده را فرابگیرد. سال ۱۳۵۶ این دوره را با موفقیت پشت‌سر گذارد و به گردان ۱۱ شناسایی تاکتیکی پایگاه مهرآباد پیوست.

هواپیمای آر.اف-۴ با تجهیز به انواع دوربین‌های پیشرفته جهت شناسایی و عکس‌برداری هوایی مورد استفاده قرار می‌گرفت .با شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران در سال ۱۳۵۹، ارزش داده‌های اطلاعاتی این‌هواپیما به‌ وضوح به اثبات رسید، زیرا با توجه به کمک‌های بی‌دریغ اقتصادی، نظامی و حمایت‌های سیاسی کشورهای گوناگون از رژیم صدام، نیروهای مسلح ایران در تنگنا قرارگرفته بودند و به ‌تدریج ذخایر تسلیحاتی‌شان، کاهش یا به اتمام می‌رسید و توان تجهیزاتی آن‌ها نیز نسبت به عراق تحلیل می‌رفت. درنتیجه انجام هرگونه عملیات نظامی علیه عراق، می‌بایست با داشتن اطلاعات دقیق انجام می‌گرفت تا حداقل تلفات و ضایعات به وجود می‌آمد. فرماندهان عالی‌رتبه نظامی به‌خوبی می‌دانستند که اجرای عملیات بدون آگاهی از وضعیت نیروهای دشمن یا با شکست مواجه می‌شد و یا اینکه در صورت موفقیت، تلفات و ضایعات تجهیزاتی و انسانی بسیار زیادی را به دنبال می‌داشت، لذا دستیابی به اخبار و اطلاعات دقیق از وضعیت نیروهای دشمن به‌وسیله واحدهای جمع‌آوری اطلاعات، نقش ویژه‌ای را در جنگ ایفاء می‌کرد.

در راستای موارد فوق در این دوره، مهم‌ترین وسیله جمع‌آوری اطلاعات از خطوط جبهه و نقاط راهبردی عراق، هواپیماهای شناسایی آر اِف-۴ بودند. این هواپیماها با تهیه عکس‌های هوایی، محل دقیق تجمع نیروها، سلاح‌های سنگین، سایت‌های پدافند هوایی و راه‌های نفوذ برای نیروهای ایرانی را مشخص می‌کردند؛ به‌طوری‌که بررسی و تفسیر دقیق عکس‌های هوایی، فرماندهان نیروهای زمینی را قادر می‌ساخت تا در دل شب، نیروهای خود را به منطقه دشمن نفوذ دهند و عملیات موفقیت‌آمیزی را به اجرا درآورند.

البته عراق نیز با اطلاعاتی که از طریق رادارها، سایت‌های شنود، هواپیماهای تجسسی و همچنین کمک‌های سایر کشورها به دست می‌آورد، همواره بخش مهمی از نیروی خود را جهت جلوگیری از انجام موفقیت‌آمیز پرواز هواپیماهای گردان ۱۱ شناسایی اختصاص داده بود تا به هر ترتیب ممکن، هواپیماهای آر. اِف-۴ را سرنگون نماید و یا عملیات نفوذی آن‌ها را با شکست مواجه سازد؛ اما خلبانان این یگان، با ایثار و از خود گذشتگی فراوان نقشه‌های دشمن را خنثی ساخته و عملیات عکس‌برداری را با موفقیت انجام می‌دادند.

محمود کنگرلو نیز همگام با سایر خلبانان گردان شناسایی طی ده‌ها سورتی برون‌مرزی و جنگی، مأموریت‌های مختلفی را در دوران دفاع مقدس انجام داد.به عنوان نمونه در جریان سلسله عملیات آزادسازی خوزستان پروازهای مختلفی بر فراز جبهه جنوب انجام داد و از جمله در روز ۲۱ فروردین ۱۳۶۱ به همراه شهید فریدون ذوالفقاری بر فراز منطقه اشغالی خرمشهر به پرواز درآمدند و به عکس‌برداری هوایی از مواضع دشمن پرداختند.

گاهی پروازهای شناسایی از فجایع انسانی جلوگیری می‌کرد. به عنوان نمونه دیگر، در جریان عملیات رمضان نیز به همراه فریبرز غنی‌نژاد در روز ۷ مرداد ۱۳۶۱ بر فراز جبهه نبرد، پروازی جهت شناسایی و عکس‌برداری هوایی انجام داد که عکس‌های حاصل از این مأموریت نشان می‌داد که هزاران نفر از رزمندگان اسلام در معرض محاصره دشمن قرار دارند. موضوع شبانه به فرماندهان جنگ در قرارگاه کربلا اطلاع داده شد و نتیجه این شد که دستور عقب‌نشینی دادند. چون نیروهای زرهی عراق آماده بودند تا از شکاف بین نیروهای ایرانی پاتک بزنند و آن‌ها را که در خاک‌ریزهای مثلثی قرار داشتند، از بین ببرند. با عقب‌نشینی شبانه ، از یک فاجعه بزرگ که روز بعد در انتظار رزمندگان اسلام بود، جلوگیری شد.

پروازهای شناسایی نقش بسزایی در طراحی عملیات مختلف در دوران دفاع مقدس نیز ایفا کرد.در یک نمونه از این نوع، می‌توان به پرواز روز ۲۴ دی ۱۳۶۴ اشاره کرد که طی آن ، بهرام ایکانی و محمود کنگرلو با یک فروند هواپیمای آر.اف-۴ بر فراز شبه جزیره فاو به پرواز درآمدند و توانستند عکس‌های لازم جهت طراحی عملیات والفجر-۸ و فتح فاو را فراهم آورند.

محمود کنگرلو علاوه بر پرواز، مدتی نیز به عنوان معاون پشتیبانی پایگاه چهارم شکاری وحدتی نیز مشغول خدمت بود.وی با پایان جنگ به ستاد نیروی هوایی و معاونت آموزش منقل شد و در سال ۱۳۷۶ بازنشست گردید.

۱۳ آذر ۱۳۵۹، پایگاه هوایی موصل، عکس توسط حسن بیدگلی و محمود کنگرلو گرفته شده است.

۱۳ آذر ۱۳۵۹، یک پل در شهر موصل ، عکس توسط حسن بیدگلی و محمود کنگرلو گرفته شده است.

کامیون‌های نظامی در یک پادگان واقع در حومه موصل، عکس توسط حسن بیدگلی و محمود کنگرلو در روز ۱۳ آذر ۱۳۵۹ گرفته شده است.

گردان ۱۱ شناسایی مهرآباد، اواسط دهه ۱۳۶۰ ایستاده از راست: از عوامل فنی، عباسیان، حبیبی، خوش‌سیما، سلطانی، فرسیابی، ترابی، شهرکی، عصاره، غنی‌نژاد، طلاچیان، وثوق‌محبی، میرزایی، فردوسیان، ابراهیم‌نژاد، نشسته از راست: حسینی، سلوکی، مددی، بیضایی، ایکانی، کنگرلو، کهنوی، تقوی، تَزَرورُو، جولانیان، محبی