نفس تالاب‌های فارس به شماره افتاد/ برداشت غیرمجاز آب ادامه دارد

خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها، علیرضا پرنیان: بخشی از شهرت استان فارس و شیراز مرهون شرایط آب و هوایی و اقلیم این منطقه به ویژه وجود ده‌ها تالاب است.

از جمله ویژگی‌هایی که موجب می‌شود استان فارس به استانی چهار فصل در کشور مشهور باشد؛ تنوع آب و هوایی، وجود تالاب و مهاجرت فلامینگوها و پرنده‌های مهاجر است.

افزایش مصرف آب‌های زیر زمینی در استان فارس موجب شده تا سطح سفره‌های زیر زمینی آب در استان کاهش چشمگیری داشته باشد البته کاهش نزولات آسمانی و افزایش کشت‌های آب بر نیز مزید بر علت شده تا سطح آب‌های زیر زمینی استان فارس به طرز چشمگیری کاهش یابد.

در این میان تالاب‌ها نقش ویژه ای در ایجاد تنوع زیست محیطی در استان دارند و موجب تأمین آب سفره‌های زیر زمینی می‌شوند اما با کاهش ورود آب به حوضه‌های آبگیر، سطح تالاب‌ها کاهش یافته و پس از مدتی تبدیل به دشتی نمکی شدند.

استان فارس دارای ۱۳ تالاب در اقصی نقاط خود بود اما اکنون تنها پنج تالاب استان دارای آب آن هم به صورت فصلی است و مابقی این تالاب‌ها خشک شده‌اند.

چاه‌های غیر مجاز لطمه‌های جبران ناپذیری به تالاب‌های فارس زده‌اند

استاد دانشگاه شیراز در گفت وگو با خبرنگار مهر بیان کرد: برداشت چاه‌های غیر مجاز در منابع آب‌های زیر زمینی لطمه‌های جبران ناپذیری به منابع آبی استان زده و هر چه قدر حق‌آبه تالاب‌ها در فارس رهاسازی شود باز هم شاهد خواهیم بود که آبی به تالاب‌ها نمی‌رسد.

برداشت چاه‌های غیر مجاز در منابع آب‌های زیر زمینی لطمه‌های جبران ناپذیری به منابع آبی استان زده و هر چه قدر حق‌آبه تالاب‌ها در فارس رهاسازی شود باز هم شاهد خواهیم بود که آبی به تالاب‌ها نمی‌رسد

عزت الله رئیسی اردکانی ادامه داد: طی گزارش‌هایی که توسط وزارت نیرو منتشر شده نیز به موضوع کاهش شدید سطح آب‌های زیر زمینی استان فارس اشاره شده است البته نباید فراموش کرد که اگر به دنبال برطرف کردن مشکلات تأمین آب در استان فارس هستیم باید تدابیر پایدار و مؤثر در استان فارس در نظر گرفته شود.

استاد دانشگاه شیراز خاطرنشان کرد: روند کاهش سطح آب‌های زیر زمینی در استان فارس از سال ۱۳۵۴ آغاز شده بود به گونه‌ای که شهرستان جهرم یکی از مناطق مستعد کاهش آب در استان فارس به شمار می‌رفت.

رئیسی با اشاره به نصب کنتور بر روی چاه‌های کشاورزی تصریح کرد: یکی از روش‌های عادلانه در توزیع آب میان بهره برداران در راستای جلوگیری از افزایش برداشت از سفره‌های زیر زمینی استفاده از کنتورهای هوشمند است که طی سالیان گذشته روند اجرایی این طرح به سرعت در حال انجام است.

عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز اضافه کرد: اگر کنترل و مدیریت در منابع آب صحیح نباشد شاهد خشک شدن چاه‌ها و عدم توزیع عادلانه آب در مناطق بالادست و پایین‌دست خواهیم‌بود.

وی در خصوص علل خشکسالی نیز خاطرنشان کرد: هرچند خشکسالی پدیده طبیعی است که نمی‌توان بروز این پدیده را انکار کرد اما در کشورهای توسعه یافته برای حل بحران خشکسالی و آگاه‌سازی مردم در این زمینه برنامه‌ریزی مدون و منسجمی وجود دارد.

رئیسی در خصوص تالاب‌های استان فارس نیز عنوان کرد: تا زمانی که ساکنان اطراف تالاب‌های استان فارس منفعت خود را در پر آب بودن این تالاب‌ها نبینند نمی‌توان انتظار داشت که شرایط برای احیا تالاب‌های استان فراهم شود.

او اضافه کرد: نزدیک به نوزده سال قبل طی تحقیقاتی که در استان فارس صورت گرفت مشخص شد که این استان با مشکل کاهش شدید سطح آب‌های زیر زمینی مواجه خواهد شد.

۵ تالاب فارس به صورت فصلی دارای آب هستند

معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس نیز در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: از ۱۳ تالاب استان تنها ۵ تالاب فارس آن هم به صورت فصلی دارای آب هستند.

مرادی ادامه داد: تنها تالاب‌های «هفت برم، مهارلو، کم‌جان، برمشور و تشک» دارای آب هستند که برخی از این تالاب‌ها نیز به صورت فصلی آب دارند.

وی در خصوص اقدامات احیا کننده تالاب‌های فارس نیز بیان کرد: هر اقدام آبخیزداری در بالا دست تالاب‌ها موجب خواهد شد وضعیت تالاب بهبود یابد این در حالی است که مهم‌ترین عاملی که خسارت‌های جبران ناپذیری به بدنه تالاب‌ها وارد کرده برداشت غیر مجاز آب از سفره‌های زیر زمینی است.

مدیریت منابع آب در حوزه‌های آبخیز، پر کردن چاه‌های غیر مجاز، کاهش مصرف آب در حوزه کشاورزی و بازنگری در پروانه چاه‌های مجاز از جمله اقداماتی است که می‌تواند نقش مهمی در احیای تالاب‌ها داشته باشد

به گفته این مقام مسئول با توجه به تحقیقات صورت گرفته در استان فارس می‌توان گفت تنها ۲۰ درصد از علل خشک شدن تالاب‌های استان به خاطر خشکسالی بوده و ۸۰ درصد به خاطر مدیریت منابع و آبخیز داری است.

مرادی معتقد است: مدیریت منابع آب در حوزه‌های آبخیز، پر کردن چاه‌های غیر مجاز، کاهش مصرف آب در حوزه کشاورزی و بازنگری در پروانه چاه‌های مجاز از جمله اقداماتی است که می‌تواند نقش مهمی در احیای تالاب‌ها داشته باشد.

وی افزود: کشاورزی در استان فارس مصرف کننده ۹۰ درصد از منابع آب‌های استان است که می‌توان با استفاده از تغییر الگوی کشت زمینه استفاده هدفمند از منابع آبی را در فارس فراهم کرد.

تالاب‌های خشک شده فارس کانون ریز گرد هستند

معاون محیط زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان فارس در خصوص تالاب‌های خشک شده استان نیز بیان کرد: یکی از مشکلاتی که فارس با آن مواجه است تبدیل شدن تالاب‌ها به کانون ریز گرد در استان است.

مرادی اضافه کرد: بسیاری از تالاب‌ها پس از خشک شدن تبدیل به شوره زارهایی شده که با وزش ملایم باد هم شاهد بلند شدن ریزگردها از سطح خشک شده تالاب هستیم.

وی افزود: تالاب بختگان از جمله تالاب‌هایی در فارس است که با این مشکل مواجه شده و طی سالیان پیش نیز شاهد وقوع طوفان نمک از سطح این تالاب بودیم.

مرادی در خصوص تالاب پریشان نیز بیان کرد: سطح ایستایی آب در تالاب پریشان ۱۸ متر کاهش یافته یعنی به عبارت دیگر سطح آب در زیر تالاب پریشان ۱۸ متر کاهش یافته است.

به گفته او اگر برنامه‌ریزی دقیقی برای احیاب تالاب‌های استان وجود نداشته باشد در آینده نزدیک شاهد تبدیل شدن تمامی تالاب‌های فارس به کانون ریزگردها خواهیم بود.

خشکی تالاب‌های فارس و افزایش بیکاری

در تالاب پریشان و کاف‌تر در زمان پرآبی ماهی‌گیری انجام می‌شد اما در حال حاضر با خشک شدن این دریاچه‌ها نه تنها پرندگان مهاجر به این دریاچه‌ها نمی‌آیند بلکه به پرندگان بومی نیز آسیب فراوان وارد شده و صیادان بومی هم شغل خود را از دست داده‌اند، صیادانی که روزگاری نه چندان دور از محل ماهی‌گیری امرار معاش می‌کردند.

احیای تالاب‌های فارس اکنون یک مطالبه مردمی است و نگاه ملی به این مطالبه، یک حق طبیعی برای مردم فارس است به گونه‌ای که باید تمامی دستگاه‌های متولی در این زمینه شرایط برای احیا تالاب‌های خشک شده استان فارس را فراهم کنند.

تبخیر تابستانی آب در تالاب‌ها عاملی برای افزایش آلایندگی آنها بوده و پیامد آن نیز آلودگی بیشتر شهرها و مناطق مجاور تالاب‌ها است.