حضور ۴۶ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران در رتبه‌بندی جهانی «لایدن»

به گزارش خبرنگار مهر، نظام رتبه‌بندی لایدن، نتایج رتبه‌بندی دانشگاه‌های برتر دنیا در سال ۲۰۲۲ میلادی خود را منتشر کرد. در رتبه‌بندی سال جاری این نظام، تعداد ۴۶ دانشگاه از ایران در جمع ۱۴۰۱ دانشگاه برتر جهان قرار گرفتند. این در حالی است که در سال قبل ۴۴ دانشگاه از ایران در این رتبه بندی حضور داشته اند.

حضور ۴۶ دانشگاه از جمهوری اسلامی ایران در رتبه‌بندی جهانی «لایدن»

نظام رتبه بندی لایدن بر خلاف سایر نظام‌های رتبه بندی موجود در سطح دنیا، برای دانشگاه‌های حاضر در نظام خود، رتبه‌ای واحد محاسبه نمی‌کند بلکه دانشگاه‌ها بر اساس معیارها و شاخص‌های موجود در نظام لایدن مورد رتبه بندی قرار می‌گیرند.

از این رو یکی از ویژگی‌های رتبه بندی لایدن این است که به دانشگاه‌های حاضر در رتبه بندی خود، رتبه کل که برگرفته از تأثیر کلیه شاخص‌ها و وزن‌های مرتبط با آنها است، اختصاص نمی‌دهد بلکه، برای کلیه دانشگاه‌ها در این شاخص‌ها نمرات و رتبه‌ها را جداگانه محاسبه و منتشر می‌کند.

در سال ۲۰۲۳ در قالب چهار معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی در لایدن مورد رتبه بندی قرار گرفتند. این ارزیابی‌ها از تولیدات علمی دانشگاه‌ها در سال‌های ۲۰۱۸ الی ۲۰۲۱ از پایگاه اطلاعاتی Web of Science استفاده کرده است.

معیار مرجعیت علمی Scientific Impact در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۳

در رتبه بندی سال ۲۰۲۳ لایدن در معیار مرجعیت علمی Scientific Impact در میان ۱۰ دانشگاه برتر ۸ دانشگاه متعلق به کشور چین است. ۱۰ دانشگاه برتر معیار مرجعیت علمی Scientific Impact شامل:

۱. دانشگاه هاروارد از آمریکا ۲. دانشگاه Zhejiang از چین ۳. دانشگاه شانگهای ژیاوتونگ از چین ۴. دانشگاه سیچوان از چین ۵. دانشگاه تورنتو از کانادا ۶. دانشگاه علوم و فناوری هوژانگ از چین ۷. دانشگاه سنت اس از چین ۸. دانشگاه شینهوا از چین ۹. دانشگاه Sun Yat-sen از چین ۱۰. دانشگاه Xi'an Jiaotong از چین.

رتبه دانشگاه‌های کشور در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۳ (معیار مرجعیت علمی Scientific Impact)

دانشگاه علوم پزشکی کرمان، جهاد دانشگاهی و دانشگاه علوم پزشکی همدان در رتبه بندی سال ۲۰۲۲ لایدن حضور نداشتند. دانشگاه سیستان و بلوچستان با رتبه ۱۳۱۳ در رتبه بندی ۲۰۲۲ لایدن در این معیار حضور داشت و در رتبه بندی ۲۰۲۳ حضور ندارد.

معیار دیپلماسی علمی Collaboration در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۳

در رتبه بندی سال ۲۰۲۳ لایدن در معیار دیپلماسی علمی Collaboration در میان ۱۰ دانشگاه برتر ۵ دانشگاه متعلق به کشور چین است. ۱۰ دانشگاه برتر معیار دیپلماسی علمی Collaboration شامل:

۱. دانشگاه هاروارد از آمریکا ۲. دانشگاه Chinese Acad Sci از چین ۳. دانشگاه شانگهای ژیاوتونگ از چین ۴. دانشگاه Zhejiang از چین ۵. دانشگاه تورنتو از کانادا ۶. دانشگاه شینهوا از چین ۷. دانشگاه جان هاپکینز از آمریکا ۸. دانشگاه آکسفورد از انگلستان ۹. دانشگاه میشیگان از آمریکا ۱۰. دانشگاه پکن از چین.

رتبه دانشگاه‌های کشور در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۳ (معیار دیپلماسی علمی Collaboration)

دانشگاه علوم پزشکی کرمان، جهاد دانشگاهی و دانشگاه علوم پزشکی همدان در رتبه بندی سال ۲۰۲۲ لایدن حضور نداشتند. دانشگاه سیستان و بلوچستان با رتبه ۱۳۱۴ در رتبه بندی ۲۰۲۲ لایدن در این معیار حضور داشت و در رتبه بندی ۲۰۲۳ حضور ندارد.

معیار دسترسی آزاد به انتشارات (Open Access) در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۳

در رتبه بندی سال ۲۰۲۳ لایدن در معیار دسترسی آزاد به انتشارات (Open Access) در میان ۱۰ دانشگاه برتر ۵ دانشگاه متعلق به کشور چین است. ۱۰ دانشگاه برتر معیار دسترسی آزاد به انتشارات (Open Access) شامل:

۱. دانشگاه هاروارد از آمریکا ۲. دانشگاه Chinese Acad Sci از چین ۳. دانشگاه شانگهای ژیاوتونگ از چین ۴. دانشگاه Zhejiang از چین ۵. دانشگاه تورنتو از کانادا ۶. دانشگاه شینهوا از چین ۷. دانشگاه جان هاپکینز از آمریکا ۸. دانشگاه آکسفورد از انگلستان ۹. دانشگاه میشیگان از آمریکا ۱۰. دانشگاه پکن از چین.

رتبه دانشگاه‌های کشور در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۳ معیار دسترسی آزاد به انتشارات (Open Access)

در این معیار هم دانشگاه علوم پزشکی کرمان، جهاد دانشگاهی و دانشگاه علوم پزشکی همدان در رتبه بندی سال ۲۰۲۲ لایدن حضور نداشتند. دانشگاه سیستان و بلوچستان با رتبه ۱۳۱۴ در رتبه بندی ۲۰۲۲ لایدن در این معیار حضور داشت و در رتبه بندی ۲۰۲۳ حضور ندارد.

معیار تنوع جنسیتی (Gender) در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۳

در رتبه بندی سال ۲۰۲۳ لایدن در معیار تنوع جنسیتی (Gender) برتری با دانشگاه‌های آمریکایی است و در میان ۱۰ دانشگاه برتر ۵ دانشگاه متعلق به کشور آمریکا است. ۱۰ دانشگاه برتر معیار تنوع جنسیتی (Gender) شامل:

۱. دانشگاه هاروارد از آمریکا ۲. دانشگاه تورنتو از کانادا ۳. دانشگاه سائوپولو از برزیل ۴. دانشگاه جان هاپکینز از آمریکا ۵. دانشگاه استانفورد از آمریکا ۶. دانشگاه پنسیلوانیا از آمریکا ۷. دانشگاه میشیگان از آمریکا ۸. کالج لندن از انگلستان ۹. دانشگاه ملبورن از استرالیا ۱۰. دانشگاه آکسفورد از انگلستان.

رتبه دانشگاه‌های کشور در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۳ معیار تنوع جنسیتی (Gender)

در این معیار هم دانشگاه علوم پزشکی کرمان، جهاد دانشگاهی و دانشگاه علوم پزشکی همدان در رتبه بندی سال ۲۰۲۲ لایدن حضور نداشتند. دانشگاه سیستان و بلوچستان با رتبه ۱۲۵۴ در رتبه بندی ۲۰۲۲ لایدن در این معیار حضور داشت و در رتبه بندی ۲۰۲۳ حضور ندارد.

وضعیت رتبه دانشگاه‌های ایرانی در پنج گروه علمی

۴۶ دانشگاه ایرانی در رتبه بندی همه علوم در معیارهای چهارگانه حضور داشتند اما در بخش‌های «زیست پزشکی و علوم بهداشت»، «علوم زندگی و زمین شناسی»، «ریاضیات و علوم کامپیوتر»، «علوم فیزیکی و مهندسی» و «علوم اجتماعی و علوم انسانی» رتبه‌های متفاوتی وجود دارد.

رتبه دانشگاه‌های ایرانی در پنج گروه علمی در معیار مرجعیت علمی استخراج شده است.

رتبه دانشگاه‌های کشور در رتبه بندی لایدن ۲۰۲۳ با معیار مرجعیت علمی Scientific Impact در پنج گروه علمی

چهار معیار کلی مرجعیت علمی، دیپلماسی علمی، دسترسی آزاد به انتشارات و تنوع جنسیتی در رتبه بندی لایدن

معیار مرجعیت علمی (تأثیر علمی) از تعداد کل انتشارات و شاخص‌هایی چون مقالات ۱ درصد برتر، مقالات ۵ درصد برتر، مقالات ۱۰ درصد برتر و مقالات ۵۰ درصد برتر به صورت تعداد و سهم از کل و نیز تعداد کل انتشارات، مجموع و میانگین تعداد استنادهای انتشارات دانشگاه TCS و MCS و نیز مجموع و میانگین تعداد استنادات نرمال شده (به رشته و سال) دانشگاه TNCS و MNCS بهره گرفته است (دو شاخص آخر در صفحه اصلی نتایج نشان داده نمی‌شود).

در معیار دیپلماسی علمی از شاخص‌هایی چون تعداد کل انتشارات، همکاری علمی، همکاری بین المللی، همکاری صنعتی، همکاری علمی با فاصله جغرافیایی کمتر از ۱۰۰ کیلومتر و همکاری علمی با فاصله جغرافیایی بیشتر از ۵۰۰۰ کیلومتر (به صورت تعداد و سهم از کل) استفاده کرده است.

معیار دسترسی آزاد به انتشارات نیز از شاخص‌های تعداد کل انتشارات، انتشارات دسترسی آزاد، انتشارات دسترسی آزاد طلایی، انتشارات دسترسی آزاد هیبرید، انتشارات دسترسی آزاد برنز، انتشارت دسترسی آزاد سبز (به صورت تعداد و سهم از کل) تشکیل می‌شود.

معیار تنوع جنسیتی نیز شامل شاخص‌های همکاری با نویسندگانی که جنسیت آنها ذکر نشده، نویسندگان مرد (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان زن (به نسبت کل نویسندگان)، نویسندگان مرد (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن)، نویسندگان زن (به نسبت تمام نویسندگان مرد و زن) است.