خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه- سیده فاطمه سادات کیایی: یکی از اعمال سفارش شده برای زائران در هنگام زیارت حرم های مطهر اهل بیت و بقاع متبرکه خواندن زیارتنامه و دعاهایی است که در کتب ادعیه موجود است. از آداب زیارت است که زائران علاوه بر نجوای درونی با صاحب مرقد برای اتصال بیشتر و عمیق‌تر به قرائت زیارتنامه می‌پردازند. زیارتنامه ها و ادعیه‌هایی که در کتاب‌ها به نقل از اهل بیت و بزرگان نقل شده است، یکی از منابع عارف شیعه محسوب می‌شود تا افراد در زیارت قبور ائمه اطهر و بقاع متبرکه برای ارتباط بهتر و بیشتر با صاحب آن مکان از آن استفاده می‌کنند. زیاتنامه ها غالباً دربرگیرنده مفاهیم عمیق خداشناسی، پیامبرشناسی و امام شناسی است که عمدتاً در ابتدا با سلام و صلوات بر صاحب قبر و پیشوایان دینی آغاز می‌شود و دارای محورهایی از جمله تعلیم معارف دینی و الهی، دعا و شفاعت، درخواست آمرزش، بیان ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها از جمله به پا داشتن نماز و اجرای امر به معروف و نهی از منکر و زکات از جمله آن است.
سند برخی از زیارتنامه‌ها به معصومین می‌رسد که به آن‌ها زیارتنامه ماثوره گفته می‌شود، ادعیه‌ای چون امین الله، جامعه کبیره، وارث و یا زیارت اربعین از جمله زیارتنامه های ماثوره هستند دعایی ماثوره است که از زبان معصوم صادر شده باشد و متن آن کلمات معصوم (ع) باشد. ملاک ماثور بودن دعا صدور آن از زبان معصوم است و واسطه داشتن یا نداشتن نقشی در اعتبار آن ندارد. ممکن است دعای ماثوری با چندین واسطه به دست ما رسیده باشد و وجود این وسائط ضرری به ماثور بودن آن نمی‌زند.
علاوه بر زیارتنامه هایی که در کنار مزار معصومین خوانده می‌شوند برخی از زیارتنامه ها جهت زیارت از راه دور نگاشته شده اند که از آن جمله زیارت عاشورا است که هم افراد می‌توانند به منظور زیارت از راه دور حضرت سیدالشهدا (ع) آن را بخوانند.
برخی زیارتنامه های ائمه اطهار دارای اشارت مهمی است که به اهمیت زیارت صاحب مزار اشاره دارد. در فضیلت زیارت امام رضا (ع) به نقل از امام جواد آمده است کسی که امام رضا (ع) را عارفا بحقه زیارت کند به اندازه یک هزار حج مقبول پاداش دارد. در کلامی از امیرالمومنین (ع) ایشان به حق خود بر مردم اشاره دارد و فرموده اند: «حقی که من بر شما دارم این است که به بیعتی که با من بستید وفادار باشید، در نهان و آشکار ناصح من باشید، هنگامی که شما را فرا خواندم اجابت کنید و وقتی شما را به کاری دستور دادم، فرمان ببرید.»
حجت الاسلام سید محمد اسحاق حیدری در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به اهمیت زیارتنامه ها و ادعیه گفت: زیارتنامه ها با عبارات خاصی همراه است که نشان می‌دهد شخصیتی که برای او زیارتنامه می‌خوانیم دارای مقامی است. زیارتنامه خواندن به نوعی عرض ارادت و ادب به معصوم و یا غیر معصوم است که گاه این زیارتنامه از سوی علما و گاه از سوی خود معصومین تنظیم شده است.
وی با اشاره به وجود سه زیارتنامه ماثوره که از سوی امامان معصوم درباره امامزادگان نقل شده است افزود: زیارتنامه حضرت عباس (ع)، حضرت علی اکبر (ع) و حضرت معصومه (س) از زیارتنامه های ماثوره هستند و ما در خصوص باقی امامزادگان زیارتنامه ماثوره نداریم که این نشان دهنده جایگاه والای این سه امامزاده است. در زیارتنامه های ماثوره عبارات و الفاظ خاصی وجود دارد که ما در دیگر زیارتنامه ها آن را نمی‌بینیم.
حیدری در خصوص عبارت عارفا بحقه که در زیارت امام رضا (ع) آمده است بیان کرد: منظور از عارفا بحقه یعنی شناخت امام معصوم (ع) به اشاره آنچه از پیامبر گفته شده است. شناخت امام از اطاعت فرمان و گفتار او حاصل می‌شود و به جا آوردن حق او در این است که او را واجب الاطاعه ببیند.
وی درباره زیارت از دور آداب این نوع زیارت بیان کرد: در مفاتیح الجنان شیخ عباس قمی به برخی زیارتنامه های از راه دور اشاره شده است، مثلاً در زیارت امام حسین (ع) زیارت عاشورا نقل شده و یا در زیارت امام رضا (ع) زیارتنامه‌ای آورده شده است. آداب این زیارت آن است که فرد خود را در محضر امام ببیند و این نیز به این بستگی دارد که چقدر آگاه به حق آنان است و اینکه چقدر در این زیارت اخلاص دارد و چگونه با امام سخن می‌گوید.
حیدری در خصوص دانستن اینکه چگونه زیارت مقبول می‌شود بیات کرد: کار تشخیص زیارت مقبول با ما نیست. زیارت صحیح مثل نماز و روزه شرایطی دارد که ما مأمور به صحیح انجام دادن آن هستیم، مثل اینکه در آداب زیارت آمده کلماتی را بخوانیم، حضور قلب داشته باشیم، طهارت بگیریم، اما اینکه از کجا بفهمیم زیارت مقبول شده است دست ما نیست. شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان اشاراتی داشته است که زائر در برابر تحمل سختی‌ها و یا از دست دادن پول و یا مریض شدن اجر خاصی می‌برد و از نشانه‌های مقبولیت زیارت است.
نظر شما