پدر دهه شصتی چشم به راه چهاردهمین فرزند/ از زندگی «لذت» می‌برید؟

عباس صالح‌مدرسه‌ای کارگردان مستند بلند «۱۲ نفر» همزمان با عرضه این مستند در سایت عماریار، در گفتگو با خبرنگار مهر درباره این مستند و سوژه خاص آن توضیح داد: حجت‌الاسلام محمد مسلم وافی یزدی حدود ۱۰ سال پیش که من با او آشنا شدم، یکی از جوان‌ترین پدران ایرانی بود که ۱۰ فرزند داشت. پدر او البته ۲۲ فرزند داشتند و پدربزرگ‌شان هم ۱۴ فرزند. به‌صورت خانوادگی در این فضای فکری بودند که خانواده باید پرفرزند باشد.

وی ادامه داد: در یک بررسی اولیه متوجه شدیم که طی یک قرن گذشته این رسم در خانواده وافی برقرار بوده و همه خانواده‌ها پرجمعیت بوده‌اند. حتی در سال‌های دورتر که به‌طور معمول خانواده‌ها ۸ تا ۱۰ فرزند داشتند، این خانواده بالای ۱۴ فرزند داشتند. خود آقای وافی که سوژه اصلی مستند ما بودند و در زمان ساخت مستند ۱۰ فرزند داشتند، امروز تعداد فرزندان‌شان به عدد ۱۴ رسیده و آخرین فرزندشان همین روزها پا به جهان می‌گذارد. این طلبه دهه شصتی امروز از ازدواج دو دخترش، ۵ نوه هم دارد. خودش هم در ۱۶ سالگی ازدواج کرده است. در حال حاضر از تک همسرش ۱۴ فرزند دارد و اتفاقاً همسرشان هم در سلامت کامل هستند.

این مستندساز افزود: ساخت این مستند دو سال طول کشید و در خلال ساخت همین مستند بود که تعداد فرزندان این خانواده از عدد ۸ به ۱۰ رسید. همه این‌ها این سوژه را برای ما تبدیل به یک فرد خاص کرده بود. به این دلیل که سال‌ها در این کشور تبلیغات بسیاری را برای جا انداختن فرهنگ، فرزند کمتر و زندگی بهتر داشتند و وزارت بهداشت هم به‌صورت مستقیم روی این موضوع تأکید داشت. در مقطعی حتی این شعار روی برخی محصولات غذایی و بهداشتی در کنار قیمت آن محصول درج می‌شد! کار به مرحله‌ای رسیده بود که حتی تأکید بر روی دو فرزند هم باب شده بود. در سال‌های اخیر هرچند این فشار تبلیغاتی کمتر شده بود اما همین آقای وافی برای بیمه فرزندان‌شان با محدودیت‌هایی مواجه بودند و از برخی خدمات اجتماعی متعارف محروم شدند که این موارد مربوط به همین سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ است.

صالح‌مدرسه‌ای درباره مذاکره با این روحانی برای ساخت مستند هم توضیح داد: از آن جایی که آقای وافی خودش یک فرد رسانه‌ای است، به محض طرح سوژه از آن استقبال کرد. البته نه برای تبلیغ خودش بلکه با هدف ترویج فرهنگ فرزندآوری و این نوع از سبک زندگی. هم خودش و هم همسرش اعتماد بسیار زیادی به تیم ما کردند و اجازه دادند در همه ساعات و بدون هیچ محدودیتی در منزل آن‌ها و در سفرها با دوربین همراهی‌شان کنیم.

در سبک زندگی امثال آقای وافی، دختر و پسری که باهم ازدواج می‌کنند، به نوعی دارند در کنار یکدیگر بزرگ می‌شوند و به همین دلیل در بزرگسالی اختلافات میان آن‌ها بسیاربسیار ناچیز است. من به شخصه روی این موضوع پژوهش کرده‌ام و اینگونه نبوده که به عنوان یک مستندساز، دوربینم رو روشن کنم و سراغ این سوژه بروم

وی در ادامه درباره سنت ازدواج در سنین پایین در خانواده وافی گفت: دختر این خانواده در سن ۱۴ سالگی ازدواج کرده است اما با این حال باید بگویم من علاوه‌بر مستندسازی، در داستان‌نویسی هم علاقه‌مند به سوژه‌های اجتماعی هستم اما فراموش نکنیم که آقای وافی یک فرد یزدی است و فارغ از رسوم این خانواده، ازدواج در سنین پایین در یزد هم مرسوم است. این خانواده هم تلاش کرده‌اند به سنت‌های خانوادگی خود پایبند بمانند. واقعیت هم این است که در جامعه امروز وقتی دختر و پسری به سن بلوغ می‌رسند باید پاسخ جسمی و روحی درخوری دریافت کنند و نمی‌توان نیازهای آن‌ها را نادیده گرفت.

صالح‌مدرسه‌ای افزود: در سبک زندگی امثال آقای وافی، دختر و پسری که باهم ازدواج می‌کنند، به نوعی دارند در کنار یکدیگر بزرگ می‌شوند و به همین دلیل در بزرگسالی اختلافات میان آن‌ها بسیاربسیار ناچیز است. من به شخصه روی این موضوع پژوهش کرده‌ام و اینگونه نبوده که به عنوان یک مستندساز، دوربینم را روشن کنم و سراغ این سوژه بروم. روی همه اعضای این خانواده تحقیق کردیم و متوجه شدیم آنها کمترین و جزئی‌ترین اختلافات را با همسران خود دارند. برای افراد متعددی که در گروه فیلمبرداری خود ما حضور داشتند، این شرایط جالب بود و کنجکاو بودند بدانند اعضای این خانواده چگونه زندگی می‌کنند.

این مستندساز درباره شرایط اقتصادی این خانواده با ۱۴ فرزند و کیفیت مدیریت مالی این شرایط هم توضیح داد: واقعیت این است که تعاریف ما از فقر و شرایط تنگ اقتصادی می‌تواند متفاوت باشد. شرایط یک زندگی شاید برای فردی معنای فقر را داشته باشد و برای فردی دیگر یک زندگی کاملاً معمولی محسوب شود. آقای وافی در خانه‌های مختلفی مستأجر بوده‌اند و ما در همین مستند حضور آن‌ها در یک خانه را ثبت کردیم. در زندگی این فرد وسایلی مانند تلویزیون ال‌ای‌دی و مبل نمی‌بینید و این شاخصه این سبک زندگی است. ما وقتی به منزل پدر آقای وافی هم رفتیم شاهد همین شرایط بودیم.

وی تأکید کرد: بسیاری از ما خیلی از این وسایل را داریم اما به اندازه خانواده وافی از داشته‌هایمان لذت نمی‌بریم. مهمترین ویژگی این خانواده این است که به معنای واقعی از داشته‌های‌شان لذت می‌برند و این نکته بسیار مهمی است. خیلی از همکاران ما در ساخت همین مستند از مواجهه با میزان رضایتمندی اعضای این خانواده متعجب می‌شدند.

صالح‌مدرسه‌ای افزود: آقای وافی به‌عنوان یک طلبه این باور را دارد که روزی فرزندانش را خدا می‌رساند و هیچ‌گاه بابت تأمین روزی آن‌ها محتاج نخواهد ماند. این باور هم باور درستی است. به‌خصوص که شخص آقای وافی هم یک انسان بسیار پرتلاش و دونده است و تلاش بسیاری برای تأمین زندگی می‌کند.

این مستندساز در پایان با اشاره به فعالیت‌های تبلیغی حجت‌الاسلام وافی و همسرش برای ترویج فرزندآوری هم گفت: ما همین امروز افراد بسیاری را حتی در میان خانواده‌های مذهبی داریم که با این سبک زندگی مخالف هستند. این خانواده اما مستند به تجربه خود دارند این سبک زندگی را ترویج و تبلیغ می‌کنند. من طی ۲ سال فیلم‌برداری ساعت‌ها تصویر از زندگی این زوج دارم و می‌توانستم حتی آن را تبدیل به یک سریال مستند کنم اما ماحصل آن را در نسخه ۸۵ دقیقه‌ای آماده کردم که همین نسخه ۶۷ دقیقه‌ای آن از تلویزیون پخش شد.